25, 1. (1 - 399)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
"Konrad Wallenrod.Powie poetycka z dziejw litewskich i pruskich".Adama Mickiewiczaspis trecianaliza utworu str. 2tre str. 6objanienia poety str. 43"Konrad Wallenrod" jest poematem, ktry zapocztkowa w historiiliteratury okres, w ktrym: problematyka narodowa i sprawyzwizane z walk o niepodlego wysuny si na plan pierwszy,literatura staa si narzdziem ksztatowania uczupatriotycznych i utrzymywania wiadomoci narodowej. Utwr ukazasi w Petersburgu w r. 1828. Mickiewicz przebywa w tym czasie(od 1824 r.) w Rosji na przymusowym wygnaniu. Przey powstaniedekabrystw (wrd ktrych mia przyjaci: Konratijewa Rylejewa,Aleksandra Bestuowa), ktrego klska uwiadomia mu potgcarskiej Rosji i bdn ideologi szlachetnych rewolucjonistw,ktrzy t potg prbowali zama w samotnej, bo oderwanej od masludowych, walce. U rde genezy poematu tkwi trudne dorozstrzygnicia problemy natury patriotycznej i moralnej: ( Jakajest droga skutecznej walki z tyranem? ( Jak powinien si broniniewielki nard zagroony unicestwieniem? ( Jak si ma w takiejsytuacji zachowa jednostka wiadoma swoich obowizkwpatriotycznych? ( Czy istnieje granica moralnoci, ktrej niewolno przekroczy w imi najwyszych wartoci patriotycznych?Utwr poprzedza motto z dziea woskiego pisarza politycznegookresu odrodzenia, Niccolo Machiavellego, zat. "Ksi". Wtumaczeniu brzmi ono: "Musicie bowiem wiedzie, e s dwasposoby walki... trzeba by lisem... i lwem". Orientuje ono wtematyce poematu: dwu dostpnych taktykach walki: "lisiej" -podstpnej, chytrej (tajne spiski) i "lwiej" - otwartej,bezporedniej. Obr orientacji "lisiej" ma charakter wyboruetycznego i zwizany jest z zasadniczymi rozterkami moralnymi(chodzio nie tylko o metody dziaania, podstp i kamstwo, aleprzede wszystkim o konieczno zamania przysigi skadanej nawierno carowi, ktry koronowa si na krla Polski). Dlaukrycia przed cenzur carsk politycznej aktualnoci utworu juPrzedmowie autor zapewnia czytelnika o zamierzchej przeszociopisanych wydarze. Rzeczywicie akcja dotyczy dziejw dawnejLitwy i jest opowieci o losach tajemniczego mistrzakrzyackiego, Konrada Wallenroda. Nie jest to jednak, sugerowanapodtytuem, powie historyczna, w osobie tytuowego bohaterapoeta skupi rysy kilku postaci (gwnie dzieje autentycznegomistrza, przygod rycerza Waltera von Stadion, ktry uprowadzicrk Kiejstuta i osiad w Moguncji, histori Litwina Alfawychowanego na dworze krzyackim). StreszczenieWstp (w.1-52). Narrator szkicuje to wydarze: ponad sto latupyno od momentu podboju Prusw przez Krzyakw 1 i odtd"Niemen rozdziela Litwinw od wrogw", jego opis stanowi w.23-39. Tu rwnie wspomnienie o dawnej zayoci narodwpruskiego i litewskiego, ktr "rozdzieliy boje" i zapowiednadchodzcej wojny, ktra "Wszystko rozerwie; - lecz sercakochankw / Zcz si znowu w pieniach wajdeloty2".I. Obir(w.1-133). Akcja poematu rozpoczyna si ok. 1391 r. DoMaryjenburga (Malborka) piesz komturowie, ktrych zadaniem jestobr nowego mistrza. Gwnym kandydatem na to stanowisko jestbohater tytuowy, cudzoziemiec wsawiony walkami z poganami,czowiek wyjtkowo skromny, wstrzemiliwy i tajemniczy. Tensamotnik ma jedynego powiernika, Halbana. On to jedynie jest wstanie uspokoi rycerza, kiedy ten, pod wpywem "gorcegonapoju", popada w dziwny stan, w czasie ktrego, przy wtrzelutni, w obcym jzyku piewa pospne pieni. II. Wieczornauroczysto otwarcia obrad kapituy3 ( mody, hymn), a o wicieprzechadzk odbywa arcykomtur, ktry w towarzystwie Halbana "icelniejszych braci", dotar nad odlege jezioro. Z naronej wieydochodzi gos pustelnicy. Tu (w.61-100) historia pojawienia si"pobonej niewiasty". Kobieta rozmawiaa z tajemniczym rycerzem,nazywajc go imieniem Konrada. Uwag przybyych odwrci jednakHalban wzywajc do obrania mistrzem Wallenroda. Zebrani przyjlito aplauzem i powrcili do zamku. Pozostay u stp wiey Halbannuci pie o piknej a nieszczliwej Litwince (w. 137-160). III(w.1-310): Scena przysigi nowoobranego mistrza, ktregozachowanie Niemcy odczytali jako dobr wrb na spodziewan,zwycisk walk z Litw (w.1-18). Rok upyn od zaprzysieniaa wielki mistrz miast prowadzi rycerzy do boju, pilnuje, byprowadzili cnotliwe ycie. Bracia burz si samowol wroga, ktrycho nkany wewntrznymi walkami powaa si podchodzi pod murytwierdzy. ledz poczynania Konrada czsto opuszczajcego zameki podajcego pod wie pustelnicy. Tu dialog kochankw(w.67-292): Konrad zwleka z atakiem na Wilno, cho Halban"...dawniejsze przypomina luby", bowiem nie chce rozsta si zukochan. Boleje nad zmarnowan modoci ("Jam mio,szczcie, jam niebo za modu / Umia powici dla sprawynarodu") IV "Uczta" 23 kwietnia (dzie patrona zakonw, w.Jerzego). Znudzony mistrz niechtnie wysuchuje piosenektrubadurw, wreszcie pojawia si starzec - "...ostatni w Litwiewajdelota" piewa wpierw pie ("Pie Wajdeloty, w. 151 - 246)swic rol przekazw gminnych - ludowych w yciu narodubdcego w niebezpieczestwie lub w niewoli ("O wieci gminna!ty arko przymierza / Midzy dawnymi i modszymi laty: / W tobielud skada bro swego rycerza, / Swych myli przdz i swychuczu kwiaty") a nastpnie snuje histori Waltera Alfa, Litwinawychowanego wrd Krzyakw ("Powie Wajdeloty" w. 255 - 595),czym wyrywa Konrada z marazmu i zmusza do dziaania (sowamistrza potwierdzaj osd Wajdeloty przypisujcego opowieciomludowym ogromn rol: "Stao si, stao (...) / Wygrae! wojna,tryumf dla poety!"). Pijany winem i opowieciami Wallenrod piewa"Ballad. Alpuhara" (w. 646 - 717) opowiadajc o obrocyGrenady, Almanzorze, ktry widzc klsk muzumanw przenosizaraz dumy do obozu Hiszpanw mszczc si tym samym na wrogach.V. "Wojna". Konrad uleg namowom rycerstwa i papiea, i ruszyna Litw. Tam jednak tak dugo odwleka szturm na Wilno, eWitold zdoa zebra rozproszone wojsko i pokona Krzyakw.Niedobitki ze wstydem i rozpacz powrciy do Malborka. Wpodziemiach zamku obraduje trybuna (w. 126 - 199). Jeden z 12zamaskowanych sdziw oskara Konrada o zdrad, wyjawiajcprawdziwe pochodzenie mistrza (przez 12 laty pojawi si u bokuhr Wallenroda jako giermek, ruszy do Palestyny i tam zamordowarycerza. W Hiszpanii, podajc si za zamordowanego, zdoby sawrycersk i przyj luby zakonne) pozostali jednogonie wydajwyrok: "Dwanacie mieczw podnieli do gry, / Wszystkiezmierzone - w jedn pier Konrada". VI "Poegnanie". Ranek (w.1 - 191), Wallenrod po raz ostatni odwiedza ukochan Aldon -pustelnic. Ta nazywa go prawdziwym imieniem Alfa. Konradszczliwy z powodu dopenienia lubw ("Jam to uczyni, dopeniprzysigi, / Starszniejszej zemsty nie wymyli pieko.") marzyo powrocie z ukochan na Litw. Jednak Aldona nie chce zamalubw i prosi tylko, by czciej j odwiedza. Zrozpaczonyrycerz bdzi bez celu po okolicy, domyla si te kary jak dlaprzygotowa tajny trybuna. Powraca pod wie pustelnicy iostatecznie egna ukochan. Konrad z Halbanem w komnacie. Mistrzsyszc zbliajcych si sdziw zaywa trucizn. Zrozpaczonystarzec postanawia pozosta przy yciu, by rozgosi na Litwiesaw umierajcego, ("Z tej pieni wstanie mciciel naszychkoci"). ProblematykaDylematy moralne i tragizm postaci reprezentujcej ukad zbienyz konfliktem etycznym wspczesnego autorowi spoeczestwa(zmagania moralne spiskowcw polskich i rosyjskich latdwudziestych; stwierdzenie jednego z powstacw 1830 r.:"Sowostao si ciaem, a Wallenrod - Belwederem"): mio do ojczyznywymagajca koniecznoci oboru nieetycznych drg dziaania(starcie racji wadcy z racjami poddanego; przysiega na wiernoa konieczno jej zamania; legalizm a nielegalno spisku)Bajronizm:typ bohatera, postaci dumnej i namitnej, tajemniczej iwyniesionej ponad przecitno, jego wewntrzne rozdarcie(dramatyczny konflikt pomidzy obowizkiem wobec ojczyzny aszczciem osobistym); forma poematu - powie poetycka(poczenie epickoci fabuy z liryk, np. "Hymn", "Pie oWilii" i scenami dramatycznymi, np. dialogi z Aldon, scenauczty). Walterskotyzm:odtwarzanie pikna zamierzchej przeszoci z jej lokalnym ihistorycznym kolorytem; tu jako metafora historyczna sucawydobyciu gwnych treci poematu. Gotycyzm:tendencja upatrujca w architekturze gotyckich zamkw i wobyczajowoci rycerskiej walorw estetycznych: elementy grozy,sentymentalna melancholia (wtek miosny)Ludowo:koncepcja wajdeloty, pieniarza-wieszcza Halbana, wyrazicielade i uczu ludu; funkcja pieni ludowej, utosamianej z poezjnarodow, skarbniczki historii narodu bdcego wniebezpieczestwie albo w niewoli ("Powie Wajdeloty").Wersyfikacjapolski heksametr (przeksztacenie iloczasowego wzorca antycznegona akcentowy) -( wers pitnastozgoskowy o szeciu akcentach(przypadajcych na 1, 3, 6, 11 i 14 sylab), ( tendencji dowyrwnania w poszczeglnych wersach liczby zestrojwakcentowych,. Np. w. 295 - 297 "Powieci Wajdeloty":((((((((((((((((((((((LatadziecistwapynyyemrdNiemcwjakNiemiec(((((((((((((((((((((MiaemimiWalteraAlfanazwiskoprzydano(((((((((((((((((((((Imibyoniemieckieduszalitewskazostaa1 lata 1231-12812 wajdelota - w czasach przedchrzecijaskich naLitwie: wieszczek, piewak penicy funkcje kapana niszegorzdu, do ktrego obowizkw naleao opiewa przed ludemhistori przodkw. 3 kapitua - tu: zgromadzenie wadz zakonukrzyackiego.Nard litewski, skadajcy si z pokole Litwinw Prusw iLettw, nieliczny, osiady w kraju nierozlegym, nie dosyyznym, dugo Europie nieznajomy, okoo trzynastego wiekunajazdami ssiadw wyzwany by do czynniejszego dziaania. KiedyPrusowie ulegali orowi Teutonw, Litwa, wyszedszy ze swoichlasw i bagnisk, niszczya mieczem i ogniem okoliczne pa... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl charloteee.keep.pl
"Konrad Wallenrod.Powie poetycka z dziejw litewskich i pruskich".Adama Mickiewiczaspis trecianaliza utworu str. 2tre str. 6objanienia poety str. 43"Konrad Wallenrod" jest poematem, ktry zapocztkowa w historiiliteratury okres, w ktrym: problematyka narodowa i sprawyzwizane z walk o niepodlego wysuny si na plan pierwszy,literatura staa si narzdziem ksztatowania uczupatriotycznych i utrzymywania wiadomoci narodowej. Utwr ukazasi w Petersburgu w r. 1828. Mickiewicz przebywa w tym czasie(od 1824 r.) w Rosji na przymusowym wygnaniu. Przey powstaniedekabrystw (wrd ktrych mia przyjaci: Konratijewa Rylejewa,Aleksandra Bestuowa), ktrego klska uwiadomia mu potgcarskiej Rosji i bdn ideologi szlachetnych rewolucjonistw,ktrzy t potg prbowali zama w samotnej, bo oderwanej od masludowych, walce. U rde genezy poematu tkwi trudne dorozstrzygnicia problemy natury patriotycznej i moralnej: ( Jakajest droga skutecznej walki z tyranem? ( Jak powinien si broniniewielki nard zagroony unicestwieniem? ( Jak si ma w takiejsytuacji zachowa jednostka wiadoma swoich obowizkwpatriotycznych? ( Czy istnieje granica moralnoci, ktrej niewolno przekroczy w imi najwyszych wartoci patriotycznych?Utwr poprzedza motto z dziea woskiego pisarza politycznegookresu odrodzenia, Niccolo Machiavellego, zat. "Ksi". Wtumaczeniu brzmi ono: "Musicie bowiem wiedzie, e s dwasposoby walki... trzeba by lisem... i lwem". Orientuje ono wtematyce poematu: dwu dostpnych taktykach walki: "lisiej" -podstpnej, chytrej (tajne spiski) i "lwiej" - otwartej,bezporedniej. Obr orientacji "lisiej" ma charakter wyboruetycznego i zwizany jest z zasadniczymi rozterkami moralnymi(chodzio nie tylko o metody dziaania, podstp i kamstwo, aleprzede wszystkim o konieczno zamania przysigi skadanej nawierno carowi, ktry koronowa si na krla Polski). Dlaukrycia przed cenzur carsk politycznej aktualnoci utworu juPrzedmowie autor zapewnia czytelnika o zamierzchej przeszociopisanych wydarze. Rzeczywicie akcja dotyczy dziejw dawnejLitwy i jest opowieci o losach tajemniczego mistrzakrzyackiego, Konrada Wallenroda. Nie jest to jednak, sugerowanapodtytuem, powie historyczna, w osobie tytuowego bohaterapoeta skupi rysy kilku postaci (gwnie dzieje autentycznegomistrza, przygod rycerza Waltera von Stadion, ktry uprowadzicrk Kiejstuta i osiad w Moguncji, histori Litwina Alfawychowanego na dworze krzyackim). StreszczenieWstp (w.1-52). Narrator szkicuje to wydarze: ponad sto latupyno od momentu podboju Prusw przez Krzyakw 1 i odtd"Niemen rozdziela Litwinw od wrogw", jego opis stanowi w.23-39. Tu rwnie wspomnienie o dawnej zayoci narodwpruskiego i litewskiego, ktr "rozdzieliy boje" i zapowiednadchodzcej wojny, ktra "Wszystko rozerwie; - lecz sercakochankw / Zcz si znowu w pieniach wajdeloty2".I. Obir(w.1-133). Akcja poematu rozpoczyna si ok. 1391 r. DoMaryjenburga (Malborka) piesz komturowie, ktrych zadaniem jestobr nowego mistrza. Gwnym kandydatem na to stanowisko jestbohater tytuowy, cudzoziemiec wsawiony walkami z poganami,czowiek wyjtkowo skromny, wstrzemiliwy i tajemniczy. Tensamotnik ma jedynego powiernika, Halbana. On to jedynie jest wstanie uspokoi rycerza, kiedy ten, pod wpywem "gorcegonapoju", popada w dziwny stan, w czasie ktrego, przy wtrzelutni, w obcym jzyku piewa pospne pieni. II. Wieczornauroczysto otwarcia obrad kapituy3 ( mody, hymn), a o wicieprzechadzk odbywa arcykomtur, ktry w towarzystwie Halbana "icelniejszych braci", dotar nad odlege jezioro. Z naronej wieydochodzi gos pustelnicy. Tu (w.61-100) historia pojawienia si"pobonej niewiasty". Kobieta rozmawiaa z tajemniczym rycerzem,nazywajc go imieniem Konrada. Uwag przybyych odwrci jednakHalban wzywajc do obrania mistrzem Wallenroda. Zebrani przyjlito aplauzem i powrcili do zamku. Pozostay u stp wiey Halbannuci pie o piknej a nieszczliwej Litwince (w. 137-160). III(w.1-310): Scena przysigi nowoobranego mistrza, ktregozachowanie Niemcy odczytali jako dobr wrb na spodziewan,zwycisk walk z Litw (w.1-18). Rok upyn od zaprzysieniaa wielki mistrz miast prowadzi rycerzy do boju, pilnuje, byprowadzili cnotliwe ycie. Bracia burz si samowol wroga, ktrycho nkany wewntrznymi walkami powaa si podchodzi pod murytwierdzy. ledz poczynania Konrada czsto opuszczajcego zameki podajcego pod wie pustelnicy. Tu dialog kochankw(w.67-292): Konrad zwleka z atakiem na Wilno, cho Halban"...dawniejsze przypomina luby", bowiem nie chce rozsta si zukochan. Boleje nad zmarnowan modoci ("Jam mio,szczcie, jam niebo za modu / Umia powici dla sprawynarodu") IV "Uczta" 23 kwietnia (dzie patrona zakonw, w.Jerzego). Znudzony mistrz niechtnie wysuchuje piosenektrubadurw, wreszcie pojawia si starzec - "...ostatni w Litwiewajdelota" piewa wpierw pie ("Pie Wajdeloty, w. 151 - 246)swic rol przekazw gminnych - ludowych w yciu narodubdcego w niebezpieczestwie lub w niewoli ("O wieci gminna!ty arko przymierza / Midzy dawnymi i modszymi laty: / W tobielud skada bro swego rycerza, / Swych myli przdz i swychuczu kwiaty") a nastpnie snuje histori Waltera Alfa, Litwinawychowanego wrd Krzyakw ("Powie Wajdeloty" w. 255 - 595),czym wyrywa Konrada z marazmu i zmusza do dziaania (sowamistrza potwierdzaj osd Wajdeloty przypisujcego opowieciomludowym ogromn rol: "Stao si, stao (...) / Wygrae! wojna,tryumf dla poety!"). Pijany winem i opowieciami Wallenrod piewa"Ballad. Alpuhara" (w. 646 - 717) opowiadajc o obrocyGrenady, Almanzorze, ktry widzc klsk muzumanw przenosizaraz dumy do obozu Hiszpanw mszczc si tym samym na wrogach.V. "Wojna". Konrad uleg namowom rycerstwa i papiea, i ruszyna Litw. Tam jednak tak dugo odwleka szturm na Wilno, eWitold zdoa zebra rozproszone wojsko i pokona Krzyakw.Niedobitki ze wstydem i rozpacz powrciy do Malborka. Wpodziemiach zamku obraduje trybuna (w. 126 - 199). Jeden z 12zamaskowanych sdziw oskara Konrada o zdrad, wyjawiajcprawdziwe pochodzenie mistrza (przez 12 laty pojawi si u bokuhr Wallenroda jako giermek, ruszy do Palestyny i tam zamordowarycerza. W Hiszpanii, podajc si za zamordowanego, zdoby sawrycersk i przyj luby zakonne) pozostali jednogonie wydajwyrok: "Dwanacie mieczw podnieli do gry, / Wszystkiezmierzone - w jedn pier Konrada". VI "Poegnanie". Ranek (w.1 - 191), Wallenrod po raz ostatni odwiedza ukochan Aldon -pustelnic. Ta nazywa go prawdziwym imieniem Alfa. Konradszczliwy z powodu dopenienia lubw ("Jam to uczyni, dopeniprzysigi, / Starszniejszej zemsty nie wymyli pieko.") marzyo powrocie z ukochan na Litw. Jednak Aldona nie chce zamalubw i prosi tylko, by czciej j odwiedza. Zrozpaczonyrycerz bdzi bez celu po okolicy, domyla si te kary jak dlaprzygotowa tajny trybuna. Powraca pod wie pustelnicy iostatecznie egna ukochan. Konrad z Halbanem w komnacie. Mistrzsyszc zbliajcych si sdziw zaywa trucizn. Zrozpaczonystarzec postanawia pozosta przy yciu, by rozgosi na Litwiesaw umierajcego, ("Z tej pieni wstanie mciciel naszychkoci"). ProblematykaDylematy moralne i tragizm postaci reprezentujcej ukad zbienyz konfliktem etycznym wspczesnego autorowi spoeczestwa(zmagania moralne spiskowcw polskich i rosyjskich latdwudziestych; stwierdzenie jednego z powstacw 1830 r.:"Sowostao si ciaem, a Wallenrod - Belwederem"): mio do ojczyznywymagajca koniecznoci oboru nieetycznych drg dziaania(starcie racji wadcy z racjami poddanego; przysiega na wiernoa konieczno jej zamania; legalizm a nielegalno spisku)Bajronizm:typ bohatera, postaci dumnej i namitnej, tajemniczej iwyniesionej ponad przecitno, jego wewntrzne rozdarcie(dramatyczny konflikt pomidzy obowizkiem wobec ojczyzny aszczciem osobistym); forma poematu - powie poetycka(poczenie epickoci fabuy z liryk, np. "Hymn", "Pie oWilii" i scenami dramatycznymi, np. dialogi z Aldon, scenauczty). Walterskotyzm:odtwarzanie pikna zamierzchej przeszoci z jej lokalnym ihistorycznym kolorytem; tu jako metafora historyczna sucawydobyciu gwnych treci poematu. Gotycyzm:tendencja upatrujca w architekturze gotyckich zamkw i wobyczajowoci rycerskiej walorw estetycznych: elementy grozy,sentymentalna melancholia (wtek miosny)Ludowo:koncepcja wajdeloty, pieniarza-wieszcza Halbana, wyrazicielade i uczu ludu; funkcja pieni ludowej, utosamianej z poezjnarodow, skarbniczki historii narodu bdcego wniebezpieczestwie albo w niewoli ("Powie Wajdeloty").Wersyfikacjapolski heksametr (przeksztacenie iloczasowego wzorca antycznegona akcentowy) -( wers pitnastozgoskowy o szeciu akcentach(przypadajcych na 1, 3, 6, 11 i 14 sylab), ( tendencji dowyrwnania w poszczeglnych wersach liczby zestrojwakcentowych,. Np. w. 295 - 297 "Powieci Wajdeloty":((((((((((((((((((((((LatadziecistwapynyyemrdNiemcwjakNiemiec(((((((((((((((((((((MiaemimiWalteraAlfanazwiskoprzydano(((((((((((((((((((((Imibyoniemieckieduszalitewskazostaa1 lata 1231-12812 wajdelota - w czasach przedchrzecijaskich naLitwie: wieszczek, piewak penicy funkcje kapana niszegorzdu, do ktrego obowizkw naleao opiewa przed ludemhistori przodkw. 3 kapitua - tu: zgromadzenie wadz zakonukrzyackiego.Nard litewski, skadajcy si z pokole Litwinw Prusw iLettw, nieliczny, osiady w kraju nierozlegym, nie dosyyznym, dugo Europie nieznajomy, okoo trzynastego wiekunajazdami ssiadw wyzwany by do czynniejszego dziaania. KiedyPrusowie ulegali orowi Teutonw, Litwa, wyszedszy ze swoichlasw i bagnisk, niszczya mieczem i ogniem okoliczne pa... [ Pobierz całość w formacie PDF ]