215, 1. (1 - 399)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tytu: "Topiel"autor: Junot Diaztumaczy: Krzysztof Schreyertekst wklepa: Fracziszek KwiatkowskiWarszawa: Prszyski i Spka, 1998* * *Sowo wstpneTopiel jest zbiorem dziesiciu opowiada, ukazujcych dramatyczn egzystencj Latynosw z Republiki Dominikaskiej zarwno w nkanej bied ojczynie, jak i w rodowisku imigrantw w amerykaskim stanie New Jersey. Klasyczne tematy - mio, walka z ndz, wyobcowanie, cierpienie, zdrada, przemoc - zyskuj w tej prozie zupenie nowy wymiar dziki specyficznemu kontekstowi oraz znakomitemu suchowi literackiemu autora. Umiejtno czenia dziennikarskiej precyzji w przedstawianiu realnego wiata z poetyck wraliwoci to wielka zaleta u pisarza. Diaz niemal na kadej stronie swojego wietnego, w peni przekonujcego debiutu dowodzi, e t umiejtno posiada.Tumacz serdecznie dzikuje Roderickowi Murrayowi za cenn pomoc. Para mi comadre Nicole AragiJu fakt,e pisz do ciebiepo angielsku,faszuje to,co chciabym ci powiedzie.Zastanawiam si,jak ci wytumaczy,e nie nale do angielskiego,chocia do innego jzyka te nie nale.Gustavo Perez FirmatSpis treci1 Izrael...22 Fiesta 1980...93 Aurora...174 Aguantando...255 Topiel...336 Jej chopak...407 Edison, New Jersey...438 Jak si spotyka z dziewczyn czekoladow, czarn, bia i mieszan...519 Bez Twarzy...5410 Negocjos...57Sowniczek...76* * *Izrael1Szlimy wanie do colmado po piwo dla mojego tio, kiedy Rafa stan w bezruchu i przechyli gow, jakby nasuchujc wiadomoci, ktrej ja nie potrafiem usysze, czego nadawanego z daleka. Bylimy blisko colmado; mona byo sysze muzyk i daleki gwar podpitych gosw. Tego lata ja miaem lat dziewi, ale mj brat mia dwanacie, i to wanie on chcia zobaczy Izraela, to wanie on spojrza w kierunku Barbacoa i powiedzia: Powinnimy temu dzieciakowi zoy wizyt.2Mama kadego lata wyprawiaa mnie i Raf na campo. Pracowaa caymi godzinami w fabryce czekolady i nie miaa ani czasu, ani energii, by doglda nas w czasie kiedy nie byo szkoy. Rafa i ja zatrzymywalimy si z naszymi Tifos tu za Ocoa w maym drewnianym domku, krzewy rane byszczay wok podwrza jak punkty na kompasie, a drzewa mangowe rozpocieray zasony gbokiego cienia, w ktrym moglimy odpoczywa i gra w domino, ale campo byo niczym w porwnaniu z naszym barrio w Santo Domingo. W campo nie byo nic do roboty i nikogo do odwiedzin. Nie byo telewizji ani elektrycznoci, i Rafa, ktry by starszy i oczekiwa czego wicej, budzi si kadego rana zirytowany i niezadowolony. Sta w patio w krtkich spodenkach i patrzy na gry, na mgy zbierajce si jak woda, na drzewa, ktre lniy wyej niby pomienie. To wszystko gwno, powiedzia. Gorzej ni gwno, dodaem. Taak, powiedzia, kiedy wrc do domu, bd szala, chinga wszystkie dziewczyny moje, a potem chinga dziewczyny innych. I nie przestan taczy. Bd jak ci faceci z ksiek rekordw, co to tacz bez przerwy cztery albo pi dni. Tio Miguel mia dla nas rne prace (rbalimy gwnie drzewo do wdzarni i przynosilimy wod z rzeki), ale skoczy z tym byo tak atwo, jak zrzuci koszule, a reszta dnia bia nam w twarz. Chwytalimy jaivas w strumieniach i godzinami maszerowalimy przez dolin, aby ujrze dziewczyny, ktrych tam nigdy nie byo, zastawialimy puapki na jurones, ktrych nigdy nie udao nam si zapa, i hartowalimy nasze koguty wiadrami zimnej wody. Pracowalimy ciko nad wynajdywaniem sobie zaj. Ja nie miaem nic przeciwko tym letnim miesicom i nie zapominaem o nich tak jak Rafa. Tam, w Stolicy, Rafa mia swych przyjaci, band tigueres, ktrzy lubili dooy ssiadom i bazgrali chocha i toto na murach i na krawnikach. Bdc z powrotem w Stolicy, odzywa si do mnie rzadko, z wyjtkiem: Zamknij si, pendejo. O ile, oczywicie, nie szala, bo wtedy zwyk obsypywa mnie stekiem docinkw. Wikszo dotyczya mojej cery, wosw, wielkoci warg. To Haitaczyk, mawia do swoich kumpli. Hej, seor Haitaczyk, mama znalaza ci na granicy i wzia tylko z litoci. Jeli byem do gupi, by mu si odci, o wosach, ktre mu rosn na karku, albo o tym jak to koniuszek jego proga obrzmia do wielkoci cytryny, potrafi wytuc ze mnie ducha, i wtedy musiaem ucieka daleko, jak tylko si dao. W Stolicy Rafa i ja bilimy si tak czsto, e ssiedzi chwytali kije od szczotek, by je ama na naszych grzbietach, ale na campo tak nie byo. Na campo bylimy przyjacimi. Tego roku, kiedy miaem dziewi lat, Rafa spdza cae popoudnia, opowiadajc o tym, jakie to poznaje chica - co nie znaczy, e dziewczyny z campo daj dupy tak jak dziewczyny w Stolicy, ale, opowiada mi, caowanie ich byo prawie tym samym. Bra dziewczta z campo na tam, aby popywa, a jeli mia szczcie, to pozwalay mu woy sobie do ust albo w tyek. Robi to w ten sposb z La Muda prawie przez miesic, pki rodzice dziewczyny nie dowiedzieli si o tym i nie zakazali jej raz na zawsze wychodzenia z domu. Wychodzc na spotkanie z tymi dziewcztami, zawsze zakada to samo, a wic koszul i spodnie, ktre ojciec przysa mu ostatnio ze Stanw na Gwiazdk. Zawsze szedem za Raf, prbujc go uprosi, aby mi pozwoli i z sob. Id do domu, mwi. Wrc za par godzin. Odprowadz ci. Nie potrzebuj twojego odprowadzania. Tylko na mnie czekaj. Jeli szedem nadal, dawa mi kuksaca w rami i szed dalej, a pozostawa po nim tylko kolor koszuli, wypeniajcy przestrze midzy limi. Co we mnie opadao jak agiel. Wykrzykiwaem jego imi, lecz on przyspiesza, pozostawiajc za sob drce paprocie, gazki i szypuki kwiatw. Pniej, kiedy lec w kach, suchalimy szczurw na cynkowym dachu, opowiada mi o tym, co zdziaa. Suchaem o teta chocha i leche, a on opowiada, nie patrzc na mnie. Bya jaka dziewczyna, ktr chcia odwiedzi, p]-Haitanka, ale w kocu wyldowa z jej siostr. Inna wierzya, e nie zajdzie w ci, jeli zaraz po tym napije si coca-coli. Inna bya w ciy i wszystko miaa w nosie. Rce trzyma pod gow, a nogi mia skrzyowane w kostkach. By przystojny i mwi kcikiem ust. Byem za mody, aby zrozumie wikszo z tego, o czym mwi, ale mimo to suchaem go, na wypadek gdyby to miao okaza si dla mnie poyteczne w przyszoci.3Izrael to bya inna historia. Nawet ludzie po tej stronie Ocoa syszeli o nim, o tym, jak gdy by niemowlciem, winia wyara mu twarz, obraa j ze skry jak pomaracz. By kim, o kim si opowiadao, imieniem, ktre wywoywao u dzieci pacz, gorszym ni el Cuco lub la Vieja Calusa. Po raz pierwszy zobaczyem Izraela rok temu, zaraz potem jak ukoczono tamy. Obijaem si wanie po miecie, kiedy z nieba zelizgn si jednomigowy samolot. Drzwi w kadubie otworzyy si i jaki mczyzna zacz wykopywa dugie pakunki, ktre przy pierwszym podmuchu wiatru rozryway si w tysice ulotek. Zniay si powoli jak wielkie motyle i byy to plakaty, ale nie politykw, lecz zapanikw, i wanie wtedy my, dzieciaki, zaczlimy do siebie wykrzykiwa. Samoloty zwykle zaopatryway tylko Ocoa, ale jeli byo wicej dodrukw, okoliczne miasta te dostaway ulotki, zwaszcza kiedy mecz lub wybory naleay do tych wielkich. Papiery przylegay do drzew caymi tygodniami. Wypatrzyem Izraela w jakiej alejce, jak nachyla si nad plikiem ulotek, ktry nie rozwiza si z cienkiego sznureczka. Izrael mia na twarzy swoj mask. Co robisz? - spytaem. A ty mylisz, e co? Podnis plik i uciek ode mnie alejk. Niektrzy chopcy dostrzegli go i wyjc, pognali za nim, ale, coo, on potrafi biega! To jest Izrael! - powiedzieli mi. Jest wstrtny. I ma tu kuzyna, jego te nie lubimy. A na widok jego twarzy dostaby mdoci! Pniej, kiedy przyszlimy do domu, a mj brat podnis si i usiad w ku, zapytaem: Czy udao ci si zajrze mu pod mask? Waciwie nie. To jest co, co powinnimy sprawdzi. Syszaem, e nie wyglda to adnie. Poprzedniej nocy mj brat nie mg spa. Tak wierzga w moskitier, e syszaem, jak si siatka rozrywa. Mj Tio perorowa do kumpli na podwrzu. Jeden z jego kogutw odnis due zwycistwo poprzedniego dnia i Tio myla o zabraniu go do Stolicy. Tutejsi ludzie robi zakady, ktre s nic niewarte, mwi. Przecitny campesino robi duy zakad wtedy, kiedy czuje si szczliwy, a ilu z nich czuje si szczliwymi? Wanie ty teraz czujesz si szczliwy. Masz cholern racj. Wanie dlatego musz sobie znale takich, co potrafi sporo wyda. Zastanawiam si, ile Izrael straci ze swojej twarzy, powiedzia Rafa. Ma oczy. To duo, zapewni mnie. Mgby pomyle, e oczy to pierwsza rzecz, na ktr rzuci si winia. Oczy s mikkie. I sone. Skd wiesz? Polizaem, odpowiedzia. Moe wic jego uszy. I nos. Wszystko, co wystaje. Kady mia inny pogld na temat tego uszkodzenia. Tio powiedzia, e nie jest takie okropne, ale ojciec Izraela by bardzo wraliwy na szyderstwa z najstarszego syna, co wyjania spraw maski. Tio powiedzia, e gdybymy spojrzeli mu w twarz, bylibymy smutni do koca ycia. Dlatego matka tego biednego chopca spdza cae dnie w kociele. Nigdy nie byem smutny duej ni przez kilka godzin, wic myl, e to uczucie mogoby trwa przez cae ycie, przerazia mnie piekielnie. Mj brat szczypa mnie w twarz przez ca noc, jakbym by owocem mango. Policzki, powiedzia. I podbrdek. Ale czoo jest znacznie twardsze. Skra jest tu obcisa. All right, powiedziaem. Tak. Nastpnego dnia rano, kiedy piay koguty, Rafa wyla zawarto ponchem w zielska i zabra nasze buty z patio, uwaajc by nie nastpi na kupki ziaren kakaowych, ktre Tia wysypaa do suszenia. Rafa wszed do wdzarni i wynurzy si z niej ze swoim noem i dwiema pomaraczami. Obra je i jedn wrczy mnie. Kiedy usyszelimy, jak Tia kaszle w domu, ruszylimy w drog. Wci spodziewaem si, e Rafa odele mnie do domu, wic im duej szed bez sowa, tym bardziej byem podekscytowany. Dwukrotnie zakryem sobi... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl charloteee.keep.pl
tytu: "Topiel"autor: Junot Diaztumaczy: Krzysztof Schreyertekst wklepa: Fracziszek KwiatkowskiWarszawa: Prszyski i Spka, 1998* * *Sowo wstpneTopiel jest zbiorem dziesiciu opowiada, ukazujcych dramatyczn egzystencj Latynosw z Republiki Dominikaskiej zarwno w nkanej bied ojczynie, jak i w rodowisku imigrantw w amerykaskim stanie New Jersey. Klasyczne tematy - mio, walka z ndz, wyobcowanie, cierpienie, zdrada, przemoc - zyskuj w tej prozie zupenie nowy wymiar dziki specyficznemu kontekstowi oraz znakomitemu suchowi literackiemu autora. Umiejtno czenia dziennikarskiej precyzji w przedstawianiu realnego wiata z poetyck wraliwoci to wielka zaleta u pisarza. Diaz niemal na kadej stronie swojego wietnego, w peni przekonujcego debiutu dowodzi, e t umiejtno posiada.Tumacz serdecznie dzikuje Roderickowi Murrayowi za cenn pomoc. Para mi comadre Nicole AragiJu fakt,e pisz do ciebiepo angielsku,faszuje to,co chciabym ci powiedzie.Zastanawiam si,jak ci wytumaczy,e nie nale do angielskiego,chocia do innego jzyka te nie nale.Gustavo Perez FirmatSpis treci1 Izrael...22 Fiesta 1980...93 Aurora...174 Aguantando...255 Topiel...336 Jej chopak...407 Edison, New Jersey...438 Jak si spotyka z dziewczyn czekoladow, czarn, bia i mieszan...519 Bez Twarzy...5410 Negocjos...57Sowniczek...76* * *Izrael1Szlimy wanie do colmado po piwo dla mojego tio, kiedy Rafa stan w bezruchu i przechyli gow, jakby nasuchujc wiadomoci, ktrej ja nie potrafiem usysze, czego nadawanego z daleka. Bylimy blisko colmado; mona byo sysze muzyk i daleki gwar podpitych gosw. Tego lata ja miaem lat dziewi, ale mj brat mia dwanacie, i to wanie on chcia zobaczy Izraela, to wanie on spojrza w kierunku Barbacoa i powiedzia: Powinnimy temu dzieciakowi zoy wizyt.2Mama kadego lata wyprawiaa mnie i Raf na campo. Pracowaa caymi godzinami w fabryce czekolady i nie miaa ani czasu, ani energii, by doglda nas w czasie kiedy nie byo szkoy. Rafa i ja zatrzymywalimy si z naszymi Tifos tu za Ocoa w maym drewnianym domku, krzewy rane byszczay wok podwrza jak punkty na kompasie, a drzewa mangowe rozpocieray zasony gbokiego cienia, w ktrym moglimy odpoczywa i gra w domino, ale campo byo niczym w porwnaniu z naszym barrio w Santo Domingo. W campo nie byo nic do roboty i nikogo do odwiedzin. Nie byo telewizji ani elektrycznoci, i Rafa, ktry by starszy i oczekiwa czego wicej, budzi si kadego rana zirytowany i niezadowolony. Sta w patio w krtkich spodenkach i patrzy na gry, na mgy zbierajce si jak woda, na drzewa, ktre lniy wyej niby pomienie. To wszystko gwno, powiedzia. Gorzej ni gwno, dodaem. Taak, powiedzia, kiedy wrc do domu, bd szala, chinga wszystkie dziewczyny moje, a potem chinga dziewczyny innych. I nie przestan taczy. Bd jak ci faceci z ksiek rekordw, co to tacz bez przerwy cztery albo pi dni. Tio Miguel mia dla nas rne prace (rbalimy gwnie drzewo do wdzarni i przynosilimy wod z rzeki), ale skoczy z tym byo tak atwo, jak zrzuci koszule, a reszta dnia bia nam w twarz. Chwytalimy jaivas w strumieniach i godzinami maszerowalimy przez dolin, aby ujrze dziewczyny, ktrych tam nigdy nie byo, zastawialimy puapki na jurones, ktrych nigdy nie udao nam si zapa, i hartowalimy nasze koguty wiadrami zimnej wody. Pracowalimy ciko nad wynajdywaniem sobie zaj. Ja nie miaem nic przeciwko tym letnim miesicom i nie zapominaem o nich tak jak Rafa. Tam, w Stolicy, Rafa mia swych przyjaci, band tigueres, ktrzy lubili dooy ssiadom i bazgrali chocha i toto na murach i na krawnikach. Bdc z powrotem w Stolicy, odzywa si do mnie rzadko, z wyjtkiem: Zamknij si, pendejo. O ile, oczywicie, nie szala, bo wtedy zwyk obsypywa mnie stekiem docinkw. Wikszo dotyczya mojej cery, wosw, wielkoci warg. To Haitaczyk, mawia do swoich kumpli. Hej, seor Haitaczyk, mama znalaza ci na granicy i wzia tylko z litoci. Jeli byem do gupi, by mu si odci, o wosach, ktre mu rosn na karku, albo o tym jak to koniuszek jego proga obrzmia do wielkoci cytryny, potrafi wytuc ze mnie ducha, i wtedy musiaem ucieka daleko, jak tylko si dao. W Stolicy Rafa i ja bilimy si tak czsto, e ssiedzi chwytali kije od szczotek, by je ama na naszych grzbietach, ale na campo tak nie byo. Na campo bylimy przyjacimi. Tego roku, kiedy miaem dziewi lat, Rafa spdza cae popoudnia, opowiadajc o tym, jakie to poznaje chica - co nie znaczy, e dziewczyny z campo daj dupy tak jak dziewczyny w Stolicy, ale, opowiada mi, caowanie ich byo prawie tym samym. Bra dziewczta z campo na tam, aby popywa, a jeli mia szczcie, to pozwalay mu woy sobie do ust albo w tyek. Robi to w ten sposb z La Muda prawie przez miesic, pki rodzice dziewczyny nie dowiedzieli si o tym i nie zakazali jej raz na zawsze wychodzenia z domu. Wychodzc na spotkanie z tymi dziewcztami, zawsze zakada to samo, a wic koszul i spodnie, ktre ojciec przysa mu ostatnio ze Stanw na Gwiazdk. Zawsze szedem za Raf, prbujc go uprosi, aby mi pozwoli i z sob. Id do domu, mwi. Wrc za par godzin. Odprowadz ci. Nie potrzebuj twojego odprowadzania. Tylko na mnie czekaj. Jeli szedem nadal, dawa mi kuksaca w rami i szed dalej, a pozostawa po nim tylko kolor koszuli, wypeniajcy przestrze midzy limi. Co we mnie opadao jak agiel. Wykrzykiwaem jego imi, lecz on przyspiesza, pozostawiajc za sob drce paprocie, gazki i szypuki kwiatw. Pniej, kiedy lec w kach, suchalimy szczurw na cynkowym dachu, opowiada mi o tym, co zdziaa. Suchaem o teta chocha i leche, a on opowiada, nie patrzc na mnie. Bya jaka dziewczyna, ktr chcia odwiedzi, p]-Haitanka, ale w kocu wyldowa z jej siostr. Inna wierzya, e nie zajdzie w ci, jeli zaraz po tym napije si coca-coli. Inna bya w ciy i wszystko miaa w nosie. Rce trzyma pod gow, a nogi mia skrzyowane w kostkach. By przystojny i mwi kcikiem ust. Byem za mody, aby zrozumie wikszo z tego, o czym mwi, ale mimo to suchaem go, na wypadek gdyby to miao okaza si dla mnie poyteczne w przyszoci.3Izrael to bya inna historia. Nawet ludzie po tej stronie Ocoa syszeli o nim, o tym, jak gdy by niemowlciem, winia wyara mu twarz, obraa j ze skry jak pomaracz. By kim, o kim si opowiadao, imieniem, ktre wywoywao u dzieci pacz, gorszym ni el Cuco lub la Vieja Calusa. Po raz pierwszy zobaczyem Izraela rok temu, zaraz potem jak ukoczono tamy. Obijaem si wanie po miecie, kiedy z nieba zelizgn si jednomigowy samolot. Drzwi w kadubie otworzyy si i jaki mczyzna zacz wykopywa dugie pakunki, ktre przy pierwszym podmuchu wiatru rozryway si w tysice ulotek. Zniay si powoli jak wielkie motyle i byy to plakaty, ale nie politykw, lecz zapanikw, i wanie wtedy my, dzieciaki, zaczlimy do siebie wykrzykiwa. Samoloty zwykle zaopatryway tylko Ocoa, ale jeli byo wicej dodrukw, okoliczne miasta te dostaway ulotki, zwaszcza kiedy mecz lub wybory naleay do tych wielkich. Papiery przylegay do drzew caymi tygodniami. Wypatrzyem Izraela w jakiej alejce, jak nachyla si nad plikiem ulotek, ktry nie rozwiza si z cienkiego sznureczka. Izrael mia na twarzy swoj mask. Co robisz? - spytaem. A ty mylisz, e co? Podnis plik i uciek ode mnie alejk. Niektrzy chopcy dostrzegli go i wyjc, pognali za nim, ale, coo, on potrafi biega! To jest Izrael! - powiedzieli mi. Jest wstrtny. I ma tu kuzyna, jego te nie lubimy. A na widok jego twarzy dostaby mdoci! Pniej, kiedy przyszlimy do domu, a mj brat podnis si i usiad w ku, zapytaem: Czy udao ci si zajrze mu pod mask? Waciwie nie. To jest co, co powinnimy sprawdzi. Syszaem, e nie wyglda to adnie. Poprzedniej nocy mj brat nie mg spa. Tak wierzga w moskitier, e syszaem, jak si siatka rozrywa. Mj Tio perorowa do kumpli na podwrzu. Jeden z jego kogutw odnis due zwycistwo poprzedniego dnia i Tio myla o zabraniu go do Stolicy. Tutejsi ludzie robi zakady, ktre s nic niewarte, mwi. Przecitny campesino robi duy zakad wtedy, kiedy czuje si szczliwy, a ilu z nich czuje si szczliwymi? Wanie ty teraz czujesz si szczliwy. Masz cholern racj. Wanie dlatego musz sobie znale takich, co potrafi sporo wyda. Zastanawiam si, ile Izrael straci ze swojej twarzy, powiedzia Rafa. Ma oczy. To duo, zapewni mnie. Mgby pomyle, e oczy to pierwsza rzecz, na ktr rzuci si winia. Oczy s mikkie. I sone. Skd wiesz? Polizaem, odpowiedzia. Moe wic jego uszy. I nos. Wszystko, co wystaje. Kady mia inny pogld na temat tego uszkodzenia. Tio powiedzia, e nie jest takie okropne, ale ojciec Izraela by bardzo wraliwy na szyderstwa z najstarszego syna, co wyjania spraw maski. Tio powiedzia, e gdybymy spojrzeli mu w twarz, bylibymy smutni do koca ycia. Dlatego matka tego biednego chopca spdza cae dnie w kociele. Nigdy nie byem smutny duej ni przez kilka godzin, wic myl, e to uczucie mogoby trwa przez cae ycie, przerazia mnie piekielnie. Mj brat szczypa mnie w twarz przez ca noc, jakbym by owocem mango. Policzki, powiedzia. I podbrdek. Ale czoo jest znacznie twardsze. Skra jest tu obcisa. All right, powiedziaem. Tak. Nastpnego dnia rano, kiedy piay koguty, Rafa wyla zawarto ponchem w zielska i zabra nasze buty z patio, uwaajc by nie nastpi na kupki ziaren kakaowych, ktre Tia wysypaa do suszenia. Rafa wszed do wdzarni i wynurzy si z niej ze swoim noem i dwiema pomaraczami. Obra je i jedn wrczy mnie. Kiedy usyszelimy, jak Tia kaszle w domu, ruszylimy w drog. Wci spodziewaem si, e Rafa odele mnie do domu, wic im duej szed bez sowa, tym bardziej byem podekscytowany. Dwukrotnie zakryem sobi... [ Pobierz całość w formacie PDF ]