21, 1. (1 - 399)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
"Pan Tadeusz" czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historiaszlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu ksigach wierszem.Adama Mickiewiczaspis trecianaliza i historia utworu str. 2tre str. 6Wyjanienia archaizmw str. 178Najwybitniejsze dzieo polskiego romantyka powstao w Paryu, apraca nad nim trwaa przez okoo dwa lata i zostaa ukoczona w1834 r. Pomys "poematu sielskiego" zrodzi si zapewne w okresiepobytu Mickiewicza w Wielkopolsce, a jego realizacja sza opornieprzede wszystkim ze wzgldu na atmosfer panujc w Paryu ikopoty osobiste. O owej atmosferze, od ktrej ucieka w wiat"lat dziecinnych", pisze poeta w Epilogu (" O tym e duma naparyskim bruku, / Przynoszc z miasta uszy pene stuku, /Przeklestw i kamstwa, niewczesnych zamiarw, / Za pnychalw, potpieczych swarw"). Tu take wyraa najgbsze swojemarzenie: "O, gdybym kiedy doy tej pociechy, / eby te ksigizbdziy pod strzechy" tworzc poemat wyrosy ze szczerejtsknoty za krajem, ktry mu, dawno niewidziany, w pamici "...zawsze zostanie / wity i czysty jak pierwsze kochanie".wiat przedstawiony i sposoby jego kreowaniaMiejscem wydarze jest Soplicowo i jego najblisza okolica -ziemie litewskie lece nad Niemnem (realna, okrelonageograficznie, zamknita i uporzdkowana okrelonymi punktamitopograficznymi: dwr, sad, ogrd, karczma, zacianek, zamek,las. Swoisty mikrokosmos, centrum wiata) Czas fabuy obejmuje:pi dni lata 1811 oraz jeden wieczr i niecay dzie roku 18122.Liczne epizody sigaj do: wieku XVII: najazd szwedzki (ks. VI)i czasw Stanisawa Augusta (mowa Podkomorzego o modzie,ks.I).Tem historycznym wydarze jest epoka napoleoska (sytuacjaprzed wkroczeniem Napoleona na Litw: ks.I; wieci o zbliajcychsi wojskach: ks. VI; radosny opis wiosny 1812 r. ks. XI). Gomina zarczynach Zosi i Tadeusza s legionowi dowdcy: Jan HenrykDbrowski, Karol Kniaziewicz, Ludwik Pac, Kazimierz Maachowski(zgranie rytmu historii i rytmu natury). Fabua utworu toczy siwok procesu o majtek (wtek gwny). W chwili, gdy rozpoczynasi akcja konflikt zogniskowa si wok zamku. Historiakonfliktu siga roku 1792, kiedy to w czasie wojny polsko-rosyjskiej, zwanej w poemacie "kociuszkowsk", Rosjanie oblegalizamek magnata Horeszki. Wwczas to Jacek Soplica, zuboayszlachetka, kierujc si chci osobistej zemsty zabija Stolnika.Targowiczanie znaczn cz dbr magnackich nadaj jego rodzinie,a reszt rozdzielili midzy wierzycieli. Nikt wwczas nie kwapisi z przyjciem zamku, ktrego remont i utrzymanie wymagaoznacznych nakadw finansowych. Wreszcie romantyczny "Paniczbogaty, krewny Horeszkw daleki", bo "po kdzieli" (po matce),upodoba sobie ruiny. Wwczas jednak Sdzia (brat Jacka,zarzdzajcy majtkiem), kierowany wrodzonym pieniactwemniespodziewanie rwnie gorco zapragn pozosta jegowacicielem. Rozpocz si wic mczcy proces3. Z wtkiem tymnierozerwalnie zwizane s: dzieje Jacka Soplicy, ktry konfliktwywoa. Wraz z rozwojem akcji pojawia si kolejny wtek -pogmatwane losy mioci Tadeusza i Zosi przeplatajce si z"polowaniem" Telimeny na ma. Watek poboczny stanowi spr ocharty. BohaterowieW utworze mamy do czynienia z bohateremzbiorowym reprezentujcym jednolity stan spoeczny -szlacht.Obraz szlachty w dziele jest wszechstronny iwyczerpujcy poniewa znajdujemy tu przedstawicieli wszystkich"szczebli ekonomicznych": magnateri (Stolnik Horeszko);szlacht rednia, folwarczn (rodzina Soplicw);szlacht zagrodow, zacianek Dobrzyski (Matyjasz Dobrzyski,Bartek zwany Prusakiem, Maciej zwany Kropicielem, Bartek zwanyBrzytewk, Maciej zwany Konewk).Ze wzgldu na temat utworu bohaterowie bd to prezentujskcone domy, bd to sporowi sekunduj. Soplicowie: ( Sdzia,( jego starszy brat, Jacek (ksidz Robak, Bernardyn), ( synJacka, dwudziestoletni Tadeusz. Spord "domowych" naleywymieni: ( Wojskiego Hreczech, ( Wonego Protazego BaltazaraBrzechalskiego. Horeszkowie: ( czternastoletnia wnuczka Stolnika,Zosia, ( krewny, "po kdzieli", Hrabia, ( godny obroca dobregoimienia rodu, stary suga, Gerwazy Rebajo, zwany: Klucznikiem,Pkozicem, Mopankiem, Szczerpcem. Do rozstrzygnicia sporupowoano Podkomorzego, ktry przybywa z on i crkami.. GomiSoplicw s ponadto: ( Rejent Bolesta zwany Kaznodziej, (Asesor.Bohaterowie poematu czsto zamiast lub obok imion noszcharakterystyczne imioniska - okrelenia wynikajce z honorowychfunkcji, jakie peni w tradycyjnej spoecznoci szlacheckiej:Wojski - w dawnej Polsce opiekun rodzin rycerzy, ktrzy wyruszylina wojne; Wony - tu: dawny niszy urzdnik sadowy, do ktregoobowizkw m.in. naleao ogaszanie uchwa sdowych; Klucznik -szafarz na dawnych dworach; Podkomorzy - wysoki urzdnikziemski, m.in. penicy funkcj sdziego w sporach granicznych;Rejent - pomocnik pisarza sadowego; Asesor - dowdca policjiziemskiej; Stolnik - wysoki urzd ziemski.W "Panu Tadeuszu" Mickiewicz dokonuje swoistego sdu nad dawnPolsk. Oskara szlacht o: dum i pych (Stolnik powiciszczcie crki, bywa bezwzgldny w kaptowaniu zwolennikw iodrzucaniu niepotrzebnych ju stronnikw; ponad wszystko cenisobie dum rodow i wpywy. Ginie zamordowany przez Jackaporwanego szalonym gniewem do ktrego go wczeniej sprowokowa),warcholstwo (Jacek nie zna granic swojej fantazji kawalerskiej;Gerwazy prowokuje bjk w zamku), anarchi (brak autorytetuwadzy, rozpdzanie sejmikw - opis serwisu Wojskiego),przedkadanie prywaty ponad interes publiczny (Gerwazy niszczyplany Robaka, Jacek zabija Stolnika, gdy ten broni si przedMoskalami, Sdzia przyjmuje majtek Horeszki z rk zaborcy)ktliwo (ks. V "Ktnia", ks. VII "Rada")Jednoczenie poeta idealizuje obraz przeszoci narodowej:ekspiacja Jacka (walk z broni w rku, przywdzianiem suknimnisiej i dziaalnoci emisariusza odkupi dawne grzechy;dwukrotnie wasn piersi osania "ostatniego Horeszk" iGerwazego; umiera w wyniku odniesionych ran szczerze wyznawszyswe winy Gerwazemu i bratu; symbol odrodzenia narodu) rezygnacjaz zemsty i przebaczenie (postawa umierajcego stolnika, ktrywybacza Jackowi, reakcja Gerwazego na spowied Jacka), umiowaniekraju ojczystego (Tadeusz wysawiajcy pikno litewskiejprzyrody; udzia Horeszki w wojnie o konstytucj 3 maja; reakcjaszlachty na wie o Napoleonie; koncert Jankiela; przywizaniedo tradycji i obyczaju - Soplicowo centrum polszczyzny; gotowodo suby ojczynie) solidarno wobec zagroenia bytu narodowego(przeksztacenie si zajazdu w bitw z Moskalami), modepokolenie realizujce idee wolnoci i rwnoci (uwaszczeniechopw przez Tadeusza i Zosi) W efekcie tych zabiegw "PanTadeusz" przedstawia obraz szlacheckiego raju, w ktrym ycietoczy si w harmonii z natur, a historia nie jest siniszczc. Dominuje mit kraju lat dziecinnych i idealizacjanatury. Humior osabia tragizm i zmienia grone wady wmiesznostki. Brak w tekcie zapowiedzi klski wyprawy Napoleonana Moskw. Swoiste mitologizowanie Polski szlacheckiej,wiadomo odchodzenia w zapomnienie tego wszystkiego, costanowio istot wiata szlacheckiego, podkrela przymiotnik"ostatni" (Wony, Wojski, Stolnik, Gerwazy, Podkomorzy, Hrabia,reprezentanci szlachty zaciankowej; zajazd, uczta, serwis,polonez itp.) Soplicowo centrum polszczyznyKultywowanie obyczajw szlacheckich jest e poemacie dowodem naprzywizanie do tradycji narodowej a zatem dowodem najwyszegopatriotyzmu: gebokie poszanowanie stanowiska, wieku i pci (mowaWojskiego o grzecznosci, sposb siadania i wstawania od stou,kolejno mwienia), kultywowanie "prostych" domowych zachowa,tradycyjne podtrzymywanie dawnych rycerskich zaj (polowanie),poszanowanie wocian i ydw,strj (kontusz, upan)."Pan Tadeusz" - epopejUtwr jest dzieem czcym cechy wielu gatunkw literackich:gawdy szlacheckiej (narrator przyznaje si do niewiedzy,wprowadza nawiasowe uwagi, w ktrych chwali lub gani bohaterwprzyjmujc punkt widzenia jednego z nich), bani (przypisywanieprzyrodzie cudownoci, np. opis matecznika, ogrodu, astronomiiWojskiego), powieci psychologicznej (wszechwiedzcy narratorukazuje psychiczne i spoeczno-historyczne czynniki wpywajcena dziaania bohaterw), poezji lirycznej (narrator zamienia siw podmiot liryczny wyraajcy swoje uczucia. Tu: oda), parodiiromansu (miosne perypetie Tadeusza i Telimeny),powieci historycznej (opisy wydarze wojennych),poematu heroikomicznego (sceny walki z Moskalami)czy tragizm (spowied Jacka Soplicy) z komizmem (rada wzacianku, zaloty Hrabiego do Zosi), realizm (opis uczty) zliryzmem (opisy przyrody). Nie mona wic nazwa "Pana Tadeusza"epopeja w rozumieniu czysto teoretycznym. Poemat ten sta si nimdziki temu, e za takow zechcia go uzna nard. Ukazujebowiem:bohaterskie czyny wybitnych postaci,rysuje wielobarwn panoram ycia,bohaterem zbiorowym uczyniony w nim zosta nard polski, ukazujeprzeomowy moment w yciu owego narodu: zwaniona spoecznorodowa jednoczy si przeciwko narodowemu wrogowi, przy czymchopi podniesieni zostaj do godnoci czonkw narodu,znajdujemy w nim spolszczone aluzje do tradycyjnego wzorca eposu- liczne inwokacje, w tym do Ojczyzny i do Matki Boskiej, coodzwierciedla charakterystyczny dla spoecznoci kult, JzykUtwr napisany zosta:trzynastozgoskowcem ze redniwk po sidmej sylabie, oparzystych rymach; wierszem stychicznym umoliwiajcym epickrozlewno i potoczysto opowieci; jzykiem plastycznym,eksponujcym ruch i barw; z charakterystyczn dla Mickiewiczahiperbolizacj opisywanych zjawisk; dziki nadaniu przyrodziecech ludzkich, a ludziom - cech wiata zwierzt, rolin i zjawisknatury - obydwie przestrzenie przenikaj si nawzajem tworzcduchowa jedno (np. bitwa po ktrej nastpuje burza; opis dwustaww i spotkanie pokconych kochankw)1 w dawnej Polsce powszechna forma likwidacji... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl charloteee.keep.pl
"Pan Tadeusz" czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historiaszlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu ksigach wierszem.Adama Mickiewiczaspis trecianaliza i historia utworu str. 2tre str. 6Wyjanienia archaizmw str. 178Najwybitniejsze dzieo polskiego romantyka powstao w Paryu, apraca nad nim trwaa przez okoo dwa lata i zostaa ukoczona w1834 r. Pomys "poematu sielskiego" zrodzi si zapewne w okresiepobytu Mickiewicza w Wielkopolsce, a jego realizacja sza opornieprzede wszystkim ze wzgldu na atmosfer panujc w Paryu ikopoty osobiste. O owej atmosferze, od ktrej ucieka w wiat"lat dziecinnych", pisze poeta w Epilogu (" O tym e duma naparyskim bruku, / Przynoszc z miasta uszy pene stuku, /Przeklestw i kamstwa, niewczesnych zamiarw, / Za pnychalw, potpieczych swarw"). Tu take wyraa najgbsze swojemarzenie: "O, gdybym kiedy doy tej pociechy, / eby te ksigizbdziy pod strzechy" tworzc poemat wyrosy ze szczerejtsknoty za krajem, ktry mu, dawno niewidziany, w pamici "...zawsze zostanie / wity i czysty jak pierwsze kochanie".wiat przedstawiony i sposoby jego kreowaniaMiejscem wydarze jest Soplicowo i jego najblisza okolica -ziemie litewskie lece nad Niemnem (realna, okrelonageograficznie, zamknita i uporzdkowana okrelonymi punktamitopograficznymi: dwr, sad, ogrd, karczma, zacianek, zamek,las. Swoisty mikrokosmos, centrum wiata) Czas fabuy obejmuje:pi dni lata 1811 oraz jeden wieczr i niecay dzie roku 18122.Liczne epizody sigaj do: wieku XVII: najazd szwedzki (ks. VI)i czasw Stanisawa Augusta (mowa Podkomorzego o modzie,ks.I).Tem historycznym wydarze jest epoka napoleoska (sytuacjaprzed wkroczeniem Napoleona na Litw: ks.I; wieci o zbliajcychsi wojskach: ks. VI; radosny opis wiosny 1812 r. ks. XI). Gomina zarczynach Zosi i Tadeusza s legionowi dowdcy: Jan HenrykDbrowski, Karol Kniaziewicz, Ludwik Pac, Kazimierz Maachowski(zgranie rytmu historii i rytmu natury). Fabua utworu toczy siwok procesu o majtek (wtek gwny). W chwili, gdy rozpoczynasi akcja konflikt zogniskowa si wok zamku. Historiakonfliktu siga roku 1792, kiedy to w czasie wojny polsko-rosyjskiej, zwanej w poemacie "kociuszkowsk", Rosjanie oblegalizamek magnata Horeszki. Wwczas to Jacek Soplica, zuboayszlachetka, kierujc si chci osobistej zemsty zabija Stolnika.Targowiczanie znaczn cz dbr magnackich nadaj jego rodzinie,a reszt rozdzielili midzy wierzycieli. Nikt wwczas nie kwapisi z przyjciem zamku, ktrego remont i utrzymanie wymagaoznacznych nakadw finansowych. Wreszcie romantyczny "Paniczbogaty, krewny Horeszkw daleki", bo "po kdzieli" (po matce),upodoba sobie ruiny. Wwczas jednak Sdzia (brat Jacka,zarzdzajcy majtkiem), kierowany wrodzonym pieniactwemniespodziewanie rwnie gorco zapragn pozosta jegowacicielem. Rozpocz si wic mczcy proces3. Z wtkiem tymnierozerwalnie zwizane s: dzieje Jacka Soplicy, ktry konfliktwywoa. Wraz z rozwojem akcji pojawia si kolejny wtek -pogmatwane losy mioci Tadeusza i Zosi przeplatajce si z"polowaniem" Telimeny na ma. Watek poboczny stanowi spr ocharty. BohaterowieW utworze mamy do czynienia z bohateremzbiorowym reprezentujcym jednolity stan spoeczny -szlacht.Obraz szlachty w dziele jest wszechstronny iwyczerpujcy poniewa znajdujemy tu przedstawicieli wszystkich"szczebli ekonomicznych": magnateri (Stolnik Horeszko);szlacht rednia, folwarczn (rodzina Soplicw);szlacht zagrodow, zacianek Dobrzyski (Matyjasz Dobrzyski,Bartek zwany Prusakiem, Maciej zwany Kropicielem, Bartek zwanyBrzytewk, Maciej zwany Konewk).Ze wzgldu na temat utworu bohaterowie bd to prezentujskcone domy, bd to sporowi sekunduj. Soplicowie: ( Sdzia,( jego starszy brat, Jacek (ksidz Robak, Bernardyn), ( synJacka, dwudziestoletni Tadeusz. Spord "domowych" naleywymieni: ( Wojskiego Hreczech, ( Wonego Protazego BaltazaraBrzechalskiego. Horeszkowie: ( czternastoletnia wnuczka Stolnika,Zosia, ( krewny, "po kdzieli", Hrabia, ( godny obroca dobregoimienia rodu, stary suga, Gerwazy Rebajo, zwany: Klucznikiem,Pkozicem, Mopankiem, Szczerpcem. Do rozstrzygnicia sporupowoano Podkomorzego, ktry przybywa z on i crkami.. GomiSoplicw s ponadto: ( Rejent Bolesta zwany Kaznodziej, (Asesor.Bohaterowie poematu czsto zamiast lub obok imion noszcharakterystyczne imioniska - okrelenia wynikajce z honorowychfunkcji, jakie peni w tradycyjnej spoecznoci szlacheckiej:Wojski - w dawnej Polsce opiekun rodzin rycerzy, ktrzy wyruszylina wojne; Wony - tu: dawny niszy urzdnik sadowy, do ktregoobowizkw m.in. naleao ogaszanie uchwa sdowych; Klucznik -szafarz na dawnych dworach; Podkomorzy - wysoki urzdnikziemski, m.in. penicy funkcj sdziego w sporach granicznych;Rejent - pomocnik pisarza sadowego; Asesor - dowdca policjiziemskiej; Stolnik - wysoki urzd ziemski.W "Panu Tadeuszu" Mickiewicz dokonuje swoistego sdu nad dawnPolsk. Oskara szlacht o: dum i pych (Stolnik powiciszczcie crki, bywa bezwzgldny w kaptowaniu zwolennikw iodrzucaniu niepotrzebnych ju stronnikw; ponad wszystko cenisobie dum rodow i wpywy. Ginie zamordowany przez Jackaporwanego szalonym gniewem do ktrego go wczeniej sprowokowa),warcholstwo (Jacek nie zna granic swojej fantazji kawalerskiej;Gerwazy prowokuje bjk w zamku), anarchi (brak autorytetuwadzy, rozpdzanie sejmikw - opis serwisu Wojskiego),przedkadanie prywaty ponad interes publiczny (Gerwazy niszczyplany Robaka, Jacek zabija Stolnika, gdy ten broni si przedMoskalami, Sdzia przyjmuje majtek Horeszki z rk zaborcy)ktliwo (ks. V "Ktnia", ks. VII "Rada")Jednoczenie poeta idealizuje obraz przeszoci narodowej:ekspiacja Jacka (walk z broni w rku, przywdzianiem suknimnisiej i dziaalnoci emisariusza odkupi dawne grzechy;dwukrotnie wasn piersi osania "ostatniego Horeszk" iGerwazego; umiera w wyniku odniesionych ran szczerze wyznawszyswe winy Gerwazemu i bratu; symbol odrodzenia narodu) rezygnacjaz zemsty i przebaczenie (postawa umierajcego stolnika, ktrywybacza Jackowi, reakcja Gerwazego na spowied Jacka), umiowaniekraju ojczystego (Tadeusz wysawiajcy pikno litewskiejprzyrody; udzia Horeszki w wojnie o konstytucj 3 maja; reakcjaszlachty na wie o Napoleonie; koncert Jankiela; przywizaniedo tradycji i obyczaju - Soplicowo centrum polszczyzny; gotowodo suby ojczynie) solidarno wobec zagroenia bytu narodowego(przeksztacenie si zajazdu w bitw z Moskalami), modepokolenie realizujce idee wolnoci i rwnoci (uwaszczeniechopw przez Tadeusza i Zosi) W efekcie tych zabiegw "PanTadeusz" przedstawia obraz szlacheckiego raju, w ktrym ycietoczy si w harmonii z natur, a historia nie jest siniszczc. Dominuje mit kraju lat dziecinnych i idealizacjanatury. Humior osabia tragizm i zmienia grone wady wmiesznostki. Brak w tekcie zapowiedzi klski wyprawy Napoleonana Moskw. Swoiste mitologizowanie Polski szlacheckiej,wiadomo odchodzenia w zapomnienie tego wszystkiego, costanowio istot wiata szlacheckiego, podkrela przymiotnik"ostatni" (Wony, Wojski, Stolnik, Gerwazy, Podkomorzy, Hrabia,reprezentanci szlachty zaciankowej; zajazd, uczta, serwis,polonez itp.) Soplicowo centrum polszczyznyKultywowanie obyczajw szlacheckich jest e poemacie dowodem naprzywizanie do tradycji narodowej a zatem dowodem najwyszegopatriotyzmu: gebokie poszanowanie stanowiska, wieku i pci (mowaWojskiego o grzecznosci, sposb siadania i wstawania od stou,kolejno mwienia), kultywowanie "prostych" domowych zachowa,tradycyjne podtrzymywanie dawnych rycerskich zaj (polowanie),poszanowanie wocian i ydw,strj (kontusz, upan)."Pan Tadeusz" - epopejUtwr jest dzieem czcym cechy wielu gatunkw literackich:gawdy szlacheckiej (narrator przyznaje si do niewiedzy,wprowadza nawiasowe uwagi, w ktrych chwali lub gani bohaterwprzyjmujc punkt widzenia jednego z nich), bani (przypisywanieprzyrodzie cudownoci, np. opis matecznika, ogrodu, astronomiiWojskiego), powieci psychologicznej (wszechwiedzcy narratorukazuje psychiczne i spoeczno-historyczne czynniki wpywajcena dziaania bohaterw), poezji lirycznej (narrator zamienia siw podmiot liryczny wyraajcy swoje uczucia. Tu: oda), parodiiromansu (miosne perypetie Tadeusza i Telimeny),powieci historycznej (opisy wydarze wojennych),poematu heroikomicznego (sceny walki z Moskalami)czy tragizm (spowied Jacka Soplicy) z komizmem (rada wzacianku, zaloty Hrabiego do Zosi), realizm (opis uczty) zliryzmem (opisy przyrody). Nie mona wic nazwa "Pana Tadeusza"epopeja w rozumieniu czysto teoretycznym. Poemat ten sta si nimdziki temu, e za takow zechcia go uzna nard. Ukazujebowiem:bohaterskie czyny wybitnych postaci,rysuje wielobarwn panoram ycia,bohaterem zbiorowym uczyniony w nim zosta nard polski, ukazujeprzeomowy moment w yciu owego narodu: zwaniona spoecznorodowa jednoczy si przeciwko narodowemu wrogowi, przy czymchopi podniesieni zostaj do godnoci czonkw narodu,znajdujemy w nim spolszczone aluzje do tradycyjnego wzorca eposu- liczne inwokacje, w tym do Ojczyzny i do Matki Boskiej, coodzwierciedla charakterystyczny dla spoecznoci kult, JzykUtwr napisany zosta:trzynastozgoskowcem ze redniwk po sidmej sylabie, oparzystych rymach; wierszem stychicznym umoliwiajcym epickrozlewno i potoczysto opowieci; jzykiem plastycznym,eksponujcym ruch i barw; z charakterystyczn dla Mickiewiczahiperbolizacj opisywanych zjawisk; dziki nadaniu przyrodziecech ludzkich, a ludziom - cech wiata zwierzt, rolin i zjawisknatury - obydwie przestrzenie przenikaj si nawzajem tworzcduchowa jedno (np. bitwa po ktrej nastpuje burza; opis dwustaww i spotkanie pokconych kochankw)1 w dawnej Polsce powszechna forma likwidacji... [ Pobierz całość w formacie PDF ]