214-219, Onkologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Diagnostyka
Laczanlu
.
Nie ma uznanych
Nasieniaki
metod
przusiewuwych,
·
Leczenie rozpoczynu
.
U chorych
wykonuje
sie badanie
ultrasonograficzno
i'ldeJ!'(J'Mmlc:owlIl1io/-lUZÓ litych
sie od usuniecia
jadra
(orchidektomii)
w kazdym
sloplliu
Z/IIIWIIII
od np. wodniaków).
sowania
klinicznego.
.
Rozpoznanie choroby nowotworowej oparte jest najczesciej na wyniku badania histo-
patologicznego jadra, usunietego z dostepu pachwinowego (nieprawidlowym postepowa-
niem jest usuwanie jadra przez moszne). Orchidektomia stosowana jest równiez w uogól-
nionej chorobie nowotworowej. W wyjatkowych przypadkach (ciezki stan ogólny) rozpo-
znanie ustala sie na podstawie
·
Nasieniaki
we wczesnym
stopniu
zaawansowania
leczy
sie uzupelniajl)co
IIIIIJI'IIIII".
nianiem,
natomiast
nowotwory
zaawansowane
-lekami
cytostatycznymi
III!>w S!lOS(I!I
skojarzony,
·
W przypadku
badania
cytologicznego
(biopsji aspiracyjnej
cienkoiglowej)
,
.
W celu oceny stopnia
zaawansowania
I stopnia
stosuje
sie radioterapie
na teren
zaotr:l:ewnowych
wl~~.Jnw
chlonnych.
Dopuszczalne
jest równiez
podanie
2 cykli chemioterapii,
zawierajacej
annloHI
pJnlvlI,v,
zaawansowania
procesu
wykonuje
sie:
ale nie jest to postepowanie
rutynowe.
W stopniu
IIA i IIB
stosuje
sie napromieniallio.
Wyllll1WII
uzupelniajaca
chemioterapia
moze byc stosowana,
gdy sa przeciwwskazania
do radiolempll.
W Hlop.
niu lIC konieczna
jest chemioterapia
(3-4 cykle wg programu
BEP -
bleomycyna,
elopo:l:yd, clHplllly'
morfologie
i badania
biochemiczne
(parametry
watrobowe,
nerkowe,
LDH),
na), skojarzona
z leczeniem
promieniami
obszaru
masy nowotworu,
pozostalej
po lec:l:unlll HYHIIlIlIO
* badanie
stezenia
markerów
nowotworowych
(p-HCG i AFP) -
powinno
byc wykonane
przed
wym.
W stopniu
III rutynowym
postepowaniem
jest chemioterapia
(4-5
kursów
UlW) I IIIIHII,lpllltl
orchidektomia,
* rentgen
radioterapia
badz chirurgiczne
usuniecie
zmian
resztkowych.
klatki piersiowej
i tomografie
komputerowa
(ocena sródpiersia),
* tomografie
komputerowa
jamy brzusznej,
* scyntygrafie
kosci, jesli wystepuja
bóle kostne.
.
Nalezy pamietac,
Nienasieniaki
ze tak zwane czyste nasieniaki
moga wytwarzac
podjednostki
{Jludzkiej gonadotro-
piny kosmówkowej
(p-HCG). Na obecnosc
elementów
nienasieniaka
wskazuje
podwyzszone
stezenie
· Podobnie jak w przypadku nasieniaków, pierwszym etapem leczenia we wszyslklch
stopniach zaawansowania jest orchidektomia.
a-fetoproteiny
(AFP).
·
Nienasieniaki
sa nowotworami
o niskiej promieniowraZliwosci.
U chorych
z WGZOHI1Y"1
stopniem
zaawansowania
mozna wykonac
uzupelniajaca
limfadenektomie
:alOll'zowIIOW,1o
natomiast
w przypadkach
nowotworów
zaawansowanych
stosuje sie chemiolel'llpif~,
·
W I stopniu
zaawansowania,
jezeli
nie
wystepuja
czynniki
ryzyka
w badaniu
hislologicwYIII
(:1:1110.
ry z komórek nowotworowych
w naczyniach
chlonnych,
naciekanie
sieci jadra i najarll':l:II),II sll~i(lIillI
,
,
markerów
i obraz
tomograficzny
zaotrzewnowych
wezlów
chlonnych
sa prawidlowo,
poddll)u sh,J
chorego jedynie
wnikliwej
obserwacji.
To postepowanie
wymaga bardzo
dobrej wspólpl'llcy
:I:pll(JIOII
lem. Badania stezenia
markerów
oraz tomografie jamy brzusznej
wykonuje
sie co 3 miesiljcu w pllllw
szym
roku po leczeniu,
co 4 miesiace
w drugim,
a nastepnie
co pól roku. U chorych
:I:cr,ynnlkllllll
ryzyka usuwa
sie zaotrzewnowe
wezly chlonne.
Obecnie czesciej zamiast
limfadeneklomjj
AIIIHlljHII,l
podanie 2 cykli chemioterapii wedlug schematu BEP.
·
W
stopniu
zaawansowania IIA standardowym postepowaniem jest limfadenektomia :l:lIoll':l:UWIIOWII,
a nastepnie wnikliwa obserwacja chorego. W stopniu IlB i lIC stosuje sie 2-3 cykle choll1ollll'lIpll.
a nastepnie chirurgicznie usuwa zmiany przetrwale po leczeniu cytostatykami.
W
III stopnill :l:OWlln
sowaQ.iaklinicznego standardowym postepowaniem jest chemioterapia (4-5 cykli wg BEP).Joiull po
leczeniu chemicznym pozostala masa patologiczna, nalezy ja usunac chirurgicznie. U pnc)olllnw
:I:bardzo wysokim ryzykiem wznowy próbuje sie stosowania chemioterapii duzymi dawkllll1i
eyloHl1I
lyków z przeszczepieniem
Rycina 40.1. Liczne powiekszone, prze-
rzutowe wezly zaotrzewnowe u chorego
z nie nasieniak owym nowotworem
jadro
(fot. P. Kordek)
I
Klasyfikacja
stopnia
zaawansowania
szpiku
kostnego,
ale nie jest to postepowanie
rutynowe,
.
Powszechnie
przyjeto
klasyfikacje
RMH
(Royal Marsden
Hospital),
uwzgledniajaca
wielkosc
gU:l:1I
· Nalezy pamiQlnc,io cho,'zy po :l:nkonczeniuleczenia powinni byc poddavlIIni I'B~lIlnl'-
nym badaniom kOIlII'OIII'y1II
i naciekanie
poza jadro, obecnosc
zatorów
nowotworowych
w naczyniach,
oociukllnie
noczyn jadrll,
(lwdnlllorizykolne, slezenie markol'ów,bodanio hiochomll:z,
stezenie
markerów
nowotworowych,
obecnosc
i wielkosc
przerzutów
w :l:lIoll':l:uwllowychwe:l:loch
no, hadlll1inolll'nz!lwlIl.
chlonnych
i obecnosc
przerzutów
odleglych.
~1/1
iii
li ~
. - Plld"I,II::r.lIlkIIln HIIIIIIIIIIIIWI IIIII...""y
(1lIknlllHln
Rozdzial41
Rol<owanie
.
Rokowanie
w nowotworach
z komórek
l'ozl'oduzyuh 1011dll~CIdolll'lI
WIIwczesnych
Hlopniach zaawansowania mozna wyleczyc
IIwulu
WHZYHlklnh
(w Pl'zYIHlllklnasienia-
NOWOTWORY NABLONKOWE SKÓRY
k6w) lub prawie
wszystkich
chorych.
Nawel
wslopnluch
zlIlIwllnHowlHlych, z towarzy-
HZllcymi innymi
niekorzystnymi
czynnikami
rokownic:!.ymi,
wiQkswsc
chorych
przezy-
wa 5 lal.
Maciej
Berkan
.
W nienasieniakach rokowanie jest zróznicowane. Jezeli stezenie markerów pozostaje
w normie lub jest nieznacznie podwyzszone, rokowanie jest dobre. Znaczny wzrost steze-
nilllllarkerów (AFP,HCG,LDH)z reguly wiaze sie z nawrotem choroby. Ognisko pierwot-
no w sródpiersiu lub przerzuty do narzadów miazszowych stanowia najbardziej nieko-
I':!.ysln czynniki rokownicze.
.
II chorych
Epidemiologia i etiopatogeneza raka
skóry
.
Raki skóry sa najczestszymi nowotworami zlosliwymi czlowieka, stanowia okolo
1/3 wszystkich wykrywanych nowotworów. Wskaznik zapadalnosci jest trudny do okre-
slenia ze wzgledu na brak dokladnej rejestracji, glównie w odniesieniu do raka podstaw-
nokomórkowego. Ten najczestszy nowotwór nie jest ujmowany w zestawieniach zacho-
rowalnosci, co powoduje, ze raki skóry zajmuja odlegla pozycje w rejestrach.
z nasieniakami
w I stopniu
zaawansowania
klinicznego
5-letnie przezycie
wynosi
100%,
w "topniu
II-
70-90%
i w stopniu
III -
okolo 70%.
.
W ninuasieniakach
przezycie
5-letnie u chorych
o dobrym
rokowaniu
wynosi
okolo 90%, srednim
rokowaniu
-
okolo 70%.
llO')\.,li u chorych
o niekorzystnym
.
Raki te pojawiaja sie najczesciej na odslonietych czesciach ciala, w obrebie skóry nara-
zonej na prz?wlekle promieniowanie sloneczne.
.
Obserwuje
sie wyrazny
wzrost
zachorowalnosci
na raki skóry w ciagu ostatnich
dekad;
tempo tego wzrostu okreslane jest na 10-15%.
.
W Polsce wykrywa
sie rocznie
okolo 5000 przypadków
raków
skóry u obu plci. Sa one przyczyni'
zgonu okolo 250 mezczyzn
i 280 kobiet.
. Najsilniejszym, naturalnie wystepujacym karcynogenem w rozwoju raków skóry jesl
promieniowanie ultrafioletowe. Wsród czynników majacych wplyw na wystepowanio
raków skóry wymienia sie równiez srodki chemiczne (arsen, smola pogazowa, dziegiec,
syntetyczne srodki przeciwmalaryczne, psolareny), wirusy (HPV)i zaburzenia genetyc:!.-
ne
(xeroderma pigmentosum).
.
Spektrum
promieniowania
slonecznego
obejmuje
3 czesci:
* UVA o dlugosci
fali 320-400
om,
* UVB (280-320
om),
* UVC (200-280
om).
.
Uadania
wskawjl),
700I JVB jest glównym
czynnikiem
wywolujacym
wiekszosc
nowo.
IwOl'ów skóry
\I lud:!.!. IMwniez UVA ma udzial
w fotokarcynogenezie,
prawdopodobniu
lodnnk oclRrywu :!.IIIHi~lIlumniejs:!.1)role. Promieniowanie
UV powoduje
miedzy
innymi
uHzklldzOlllo lINA,
~
ll7
hU
J I
l.
1\1
.'
Bndlmlo
przosiowowo,
profllol(tylm,
ru.. Im,l11Iml..
wYIlIl)pultlIJY
II
11'l.IIIWlnl,II,liiIlIlowi
.
Ikllk hllllnn pl'~esi(]wowyc:h.
okolo
110% I'Ok(JWIIkól'Y: !J5(}{,c:hOl'ycll
lo
IlId~l(1 11111I'111
(powyzej
(I/i I'~,,),
·
Najczestsze
10kuJizllc:jolo: IIOS,faldy nosowo-policzkowe,
warga górna,
czolo,
powlf,kl.
Rak ten nieco czesciej wyslepuje
u mezczyzn
niz u kobiet.
.
WAI'ód~nGhowan profilaktycznych
nalezy wymiHIII<'::
.
Moze miec rózny obraz kliniczny:
.
IInikanie silnego i dlugotrwalego
naslonecznienia
i nadmiernego
korzystania z solariów,
·
guzek o walowatych
.
unikanie
kontaktu
z rakotwórczymi
substancjami.
brzegach,
czesto z centralnym
owrzodzeniem
(60%),
.
W przypadku podejrzanej zmiany skóry obowiazuje dokladne badanie lekarskie z za-
plJwnieniem silnego, punktowego oswietlenia. Wskazane jest korzystanie z lupy. Podej-
I'mnie nowotworu skóry moze nasuwac:
zaczerwieniona
plama
z ogniskowymi,
drobnymi
owrzodzeniami,
z czesto
obecnym
conlml
·
moze wygladem
nym zaglebieniem,
z ogniskami
silniejszej
pigmentacji,
czesciowo
pokryta
strupem
(10-15%),
przypominac
blizne.
·
Rak podstawnokomórkowy rzadko jest choroba stwarzajaca zagrozenie zycia, rozwijajac sil)
moze jednak powodowac rozlegle ubytki tkanek. Nieleczony lub leczony niewlasciwie,
. pojawienie sie guza na skórze uprzednio niezmienionej,
.
pojawienie sie guza w obrebie skóry napromienianej, blizn lub przetok,
.
utrzymujace sie owrzodzenie, okresowo ulegajace gojeniu,
.
krwawienie lub saczenie z istniejacych dotychczas wykwitów skórnych.
rosnie
destrukcyjnie,
naciekajaco; w wyjatkowych
przypadkach
moze byc przyczyna
zgonu.
.
Przerzuty tego raka wystepuja niezwykle rzadko.
. I{o~poznanienowotworów skóry opiera sie na badaniu histopatologicznym pobrane.
HOwycinka. Po rozpoznaniu raka plaskonablonkowego obowiazuje ocena regionalnych
w(,)~lówchlonnych.
Zmiany
przedrakowe
skóry
. Rogowacenie przedrakowe (ang.
actinic keratosis,
lac.
keratosis precancerosa, solaris,
,~II/Jilis,
arsenica)
jest glównazmianaprzedrakowaskóry.To grupazmian skórnych,wy.
slepuj1lcaglównie u ludzi starszych, powstajaca w zanikowej skórze odslonietych czesci
dnln, narazonych na wieloletnie dzialanie promieniowania slonecznego. Zmiany te to
zn~wyczajwieloogniskowe wynioslosci skóry, barwy brunatnej, czasem plamy, niekiedy
I'()Hskórny. Nalezy je weryfikowac histologicznie i usuwac chirurgicznie.
Rycina 41.1.
Rak podstawnokomórkowy
skÓry
rwarzy
najczesciej
wystepuje
w postaci
gnzb
o walowatych
brzegach
z centralnym
zrlgl\~-
bieniem
I~b
owrzodzeniem
(fot.
archiwum
Katedry
Onkologii
w Lodzi)
Mikroskopowozmiana moze miec postac zanikowa lub rozrostowa, z róznymi stopniami
dysplazji. Bezposrednia zmiana przedrakowa jest rak
in situ
(choroba Bowena jest typenl
I'IIko
in situ).
· Rak podstawnokomórkowymoze byc leczony róznymi metodami (patrz dalej), zapewnia.
jacymi w przypadku leczenia ogniskapierwotnego guza wskaznik wyleczen siegajacy1001)1.,
Rak plaskonablonkowy
skóry
. Skóra pergaminowata i barwnikowa
(xerodermapigmentosum)
to rzadkie, wrodzono
zlIhmzenie naprawy DNA.
.
Popromienne zapalenie skóry moze byc podlozem rozwoju raka skóry.
·
Rak plaskonablonkowy
(kolczystokomórkowy;
lac.
carcinoma planoepitheliale,
ang.
.'i{fll-
amous
cell carcinoma)
stanowi
okolo 20% nowotworów
zlosliwych
skóry.
·
Zwykle pojawia sie w obszarze przewleklego naslonecznienia skóry. Czesciej wysll)pu.
je u chorych poddanych immunosupresji, na podlozu blizn. Pojawia sie najczesuJol
u ludzi po 50 roku ~ydll: cZ(~Hloswyslepowania rosnie z wiekiem.
Rak podstawnokomórkowy
.
Rak podslawnokomórkowy
(basal cell carcinoma)
jesl nowo' WOI'HI1~budowanym
z komórok
pl'zypominajacych
warstwe
podstawna
nnskól'kll,
11'1111
lo IllIjl1:f.l)HIHZnowolwór
· WyslVpujw pOltlllll
HII'f,II,
hl'Odllwkllllh
plnllkinj pilimy, w kolol'zo Hkól'ylub z lowpnW'
HZllcym
:t.llr::t.III'wlltlllltlllltlll,
( 1.I,lliIIlIlWI':l.O(lzllIly,
z odczYllol\1
I'Opnym.
II H
) (II
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl charloteee.keep.pl
Diagnostyka
Laczanlu
.
Nie ma uznanych
Nasieniaki
metod
przusiewuwych,
·
Leczenie rozpoczynu
.
U chorych
wykonuje
sie badanie
ultrasonograficzno
i'ldeJ!'(J'Mmlc:owlIl1io/-lUZÓ litych
sie od usuniecia
jadra
(orchidektomii)
w kazdym
sloplliu
Z/IIIWIIII
od np. wodniaków).
sowania
klinicznego.
.
Rozpoznanie choroby nowotworowej oparte jest najczesciej na wyniku badania histo-
patologicznego jadra, usunietego z dostepu pachwinowego (nieprawidlowym postepowa-
niem jest usuwanie jadra przez moszne). Orchidektomia stosowana jest równiez w uogól-
nionej chorobie nowotworowej. W wyjatkowych przypadkach (ciezki stan ogólny) rozpo-
znanie ustala sie na podstawie
·
Nasieniaki
we wczesnym
stopniu
zaawansowania
leczy
sie uzupelniajl)co
IIIIIJI'IIIII".
nianiem,
natomiast
nowotwory
zaawansowane
-lekami
cytostatycznymi
III!>w S!lOS(I!I
skojarzony,
·
W przypadku
badania
cytologicznego
(biopsji aspiracyjnej
cienkoiglowej)
,
.
W celu oceny stopnia
zaawansowania
I stopnia
stosuje
sie radioterapie
na teren
zaotr:l:ewnowych
wl~~.Jnw
chlonnych.
Dopuszczalne
jest równiez
podanie
2 cykli chemioterapii,
zawierajacej
annloHI
pJnlvlI,v,
zaawansowania
procesu
wykonuje
sie:
ale nie jest to postepowanie
rutynowe.
W stopniu
IIA i IIB
stosuje
sie napromieniallio.
Wyllll1WII
uzupelniajaca
chemioterapia
moze byc stosowana,
gdy sa przeciwwskazania
do radiolempll.
W Hlop.
niu lIC konieczna
jest chemioterapia
(3-4 cykle wg programu
BEP -
bleomycyna,
elopo:l:yd, clHplllly'
morfologie
i badania
biochemiczne
(parametry
watrobowe,
nerkowe,
LDH),
na), skojarzona
z leczeniem
promieniami
obszaru
masy nowotworu,
pozostalej
po lec:l:unlll HYHIIlIlIO
* badanie
stezenia
markerów
nowotworowych
(p-HCG i AFP) -
powinno
byc wykonane
przed
wym.
W stopniu
III rutynowym
postepowaniem
jest chemioterapia
(4-5
kursów
UlW) I IIIIHII,lpllltl
orchidektomia,
* rentgen
radioterapia
badz chirurgiczne
usuniecie
zmian
resztkowych.
klatki piersiowej
i tomografie
komputerowa
(ocena sródpiersia),
* tomografie
komputerowa
jamy brzusznej,
* scyntygrafie
kosci, jesli wystepuja
bóle kostne.
.
Nalezy pamietac,
Nienasieniaki
ze tak zwane czyste nasieniaki
moga wytwarzac
podjednostki
{Jludzkiej gonadotro-
piny kosmówkowej
(p-HCG). Na obecnosc
elementów
nienasieniaka
wskazuje
podwyzszone
stezenie
· Podobnie jak w przypadku nasieniaków, pierwszym etapem leczenia we wszyslklch
stopniach zaawansowania jest orchidektomia.
a-fetoproteiny
(AFP).
·
Nienasieniaki
sa nowotworami
o niskiej promieniowraZliwosci.
U chorych
z WGZOHI1Y"1
stopniem
zaawansowania
mozna wykonac
uzupelniajaca
limfadenektomie
:alOll'zowIIOW,1o
natomiast
w przypadkach
nowotworów
zaawansowanych
stosuje sie chemiolel'llpif~,
·
W I stopniu
zaawansowania,
jezeli
nie
wystepuja
czynniki
ryzyka
w badaniu
hislologicwYIII
(:1:1110.
ry z komórek nowotworowych
w naczyniach
chlonnych,
naciekanie
sieci jadra i najarll':l:II),II sll~i(lIillI
,
,
markerów
i obraz
tomograficzny
zaotrzewnowych
wezlów
chlonnych
sa prawidlowo,
poddll)u sh,J
chorego jedynie
wnikliwej
obserwacji.
To postepowanie
wymaga bardzo
dobrej wspólpl'llcy
:I:pll(JIOII
lem. Badania stezenia
markerów
oraz tomografie jamy brzusznej
wykonuje
sie co 3 miesiljcu w pllllw
szym
roku po leczeniu,
co 4 miesiace
w drugim,
a nastepnie
co pól roku. U chorych
:I:cr,ynnlkllllll
ryzyka usuwa
sie zaotrzewnowe
wezly chlonne.
Obecnie czesciej zamiast
limfadeneklomjj
AIIIHlljHII,l
podanie 2 cykli chemioterapii wedlug schematu BEP.
·
W
stopniu
zaawansowania IIA standardowym postepowaniem jest limfadenektomia :l:lIoll':l:UWIIOWII,
a nastepnie wnikliwa obserwacja chorego. W stopniu IlB i lIC stosuje sie 2-3 cykle choll1ollll'lIpll.
a nastepnie chirurgicznie usuwa zmiany przetrwale po leczeniu cytostatykami.
W
III stopnill :l:OWlln
sowaQ.iaklinicznego standardowym postepowaniem jest chemioterapia (4-5 cykli wg BEP).Joiull po
leczeniu chemicznym pozostala masa patologiczna, nalezy ja usunac chirurgicznie. U pnc)olllnw
:I:bardzo wysokim ryzykiem wznowy próbuje sie stosowania chemioterapii duzymi dawkllll1i
eyloHl1I
lyków z przeszczepieniem
Rycina 40.1. Liczne powiekszone, prze-
rzutowe wezly zaotrzewnowe u chorego
z nie nasieniak owym nowotworem
jadro
(fot. P. Kordek)
I
Klasyfikacja
stopnia
zaawansowania
szpiku
kostnego,
ale nie jest to postepowanie
rutynowe,
.
Powszechnie
przyjeto
klasyfikacje
RMH
(Royal Marsden
Hospital),
uwzgledniajaca
wielkosc
gU:l:1I
· Nalezy pamiQlnc,io cho,'zy po :l:nkonczeniuleczenia powinni byc poddavlIIni I'B~lIlnl'-
nym badaniom kOIlII'OIII'y1II
i naciekanie
poza jadro, obecnosc
zatorów
nowotworowych
w naczyniach,
oociukllnie
noczyn jadrll,
(lwdnlllorizykolne, slezenie markol'ów,bodanio hiochomll:z,
stezenie
markerów
nowotworowych,
obecnosc
i wielkosc
przerzutów
w :l:lIoll':l:uwllowychwe:l:loch
no, hadlll1inolll'nz!lwlIl.
chlonnych
i obecnosc
przerzutów
odleglych.
~1/1
iii
li ~
. - Plld"I,II::r.lIlkIIln HIIIIIIIIIIIIWI IIIII...""y
(1lIknlllHln
Rozdzial41
Rol<owanie
.
Rokowanie
w nowotworach
z komórek
l'ozl'oduzyuh 1011dll~CIdolll'lI
WIIwczesnych
Hlopniach zaawansowania mozna wyleczyc
IIwulu
WHZYHlklnh
(w Pl'zYIHlllklnasienia-
NOWOTWORY NABLONKOWE SKÓRY
k6w) lub prawie
wszystkich
chorych.
Nawel
wslopnluch
zlIlIwllnHowlHlych, z towarzy-
HZllcymi innymi
niekorzystnymi
czynnikami
rokownic:!.ymi,
wiQkswsc
chorych
przezy-
wa 5 lal.
Maciej
Berkan
.
W nienasieniakach rokowanie jest zróznicowane. Jezeli stezenie markerów pozostaje
w normie lub jest nieznacznie podwyzszone, rokowanie jest dobre. Znaczny wzrost steze-
nilllllarkerów (AFP,HCG,LDH)z reguly wiaze sie z nawrotem choroby. Ognisko pierwot-
no w sródpiersiu lub przerzuty do narzadów miazszowych stanowia najbardziej nieko-
I':!.ysln czynniki rokownicze.
.
II chorych
Epidemiologia i etiopatogeneza raka
skóry
.
Raki skóry sa najczestszymi nowotworami zlosliwymi czlowieka, stanowia okolo
1/3 wszystkich wykrywanych nowotworów. Wskaznik zapadalnosci jest trudny do okre-
slenia ze wzgledu na brak dokladnej rejestracji, glównie w odniesieniu do raka podstaw-
nokomórkowego. Ten najczestszy nowotwór nie jest ujmowany w zestawieniach zacho-
rowalnosci, co powoduje, ze raki skóry zajmuja odlegla pozycje w rejestrach.
z nasieniakami
w I stopniu
zaawansowania
klinicznego
5-letnie przezycie
wynosi
100%,
w "topniu
II-
70-90%
i w stopniu
III -
okolo 70%.
.
W ninuasieniakach
przezycie
5-letnie u chorych
o dobrym
rokowaniu
wynosi
okolo 90%, srednim
rokowaniu
-
okolo 70%.
llO')\.,li u chorych
o niekorzystnym
.
Raki te pojawiaja sie najczesciej na odslonietych czesciach ciala, w obrebie skóry nara-
zonej na prz?wlekle promieniowanie sloneczne.
.
Obserwuje
sie wyrazny
wzrost
zachorowalnosci
na raki skóry w ciagu ostatnich
dekad;
tempo tego wzrostu okreslane jest na 10-15%.
.
W Polsce wykrywa
sie rocznie
okolo 5000 przypadków
raków
skóry u obu plci. Sa one przyczyni'
zgonu okolo 250 mezczyzn
i 280 kobiet.
. Najsilniejszym, naturalnie wystepujacym karcynogenem w rozwoju raków skóry jesl
promieniowanie ultrafioletowe. Wsród czynników majacych wplyw na wystepowanio
raków skóry wymienia sie równiez srodki chemiczne (arsen, smola pogazowa, dziegiec,
syntetyczne srodki przeciwmalaryczne, psolareny), wirusy (HPV)i zaburzenia genetyc:!.-
ne
(xeroderma pigmentosum).
.
Spektrum
promieniowania
slonecznego
obejmuje
3 czesci:
* UVA o dlugosci
fali 320-400
om,
* UVB (280-320
om),
* UVC (200-280
om).
.
Uadania
wskawjl),
700I JVB jest glównym
czynnikiem
wywolujacym
wiekszosc
nowo.
IwOl'ów skóry
\I lud:!.!. IMwniez UVA ma udzial
w fotokarcynogenezie,
prawdopodobniu
lodnnk oclRrywu :!.IIIHi~lIlumniejs:!.1)role. Promieniowanie
UV powoduje
miedzy
innymi
uHzklldzOlllo lINA,
~
ll7
hU
J I
l.
1\1
.'
Bndlmlo
przosiowowo,
profllol(tylm,
ru.. Im,l11Iml..
wYIlIl)pultlIJY
II
11'l.IIIWlnl,II,liiIlIlowi
.
Ikllk hllllnn pl'~esi(]wowyc:h.
okolo
110% I'Ok(JWIIkól'Y: !J5(}{,c:hOl'ycll
lo
IlId~l(1 11111I'111
(powyzej
(I/i I'~,,),
·
Najczestsze
10kuJizllc:jolo: IIOS,faldy nosowo-policzkowe,
warga górna,
czolo,
powlf,kl.
Rak ten nieco czesciej wyslepuje
u mezczyzn
niz u kobiet.
.
WAI'ód~nGhowan profilaktycznych
nalezy wymiHIII<'::
.
Moze miec rózny obraz kliniczny:
.
IInikanie silnego i dlugotrwalego
naslonecznienia
i nadmiernego
korzystania z solariów,
·
guzek o walowatych
.
unikanie
kontaktu
z rakotwórczymi
substancjami.
brzegach,
czesto z centralnym
owrzodzeniem
(60%),
.
W przypadku podejrzanej zmiany skóry obowiazuje dokladne badanie lekarskie z za-
plJwnieniem silnego, punktowego oswietlenia. Wskazane jest korzystanie z lupy. Podej-
I'mnie nowotworu skóry moze nasuwac:
zaczerwieniona
plama
z ogniskowymi,
drobnymi
owrzodzeniami,
z czesto
obecnym
conlml
·
moze wygladem
nym zaglebieniem,
z ogniskami
silniejszej
pigmentacji,
czesciowo
pokryta
strupem
(10-15%),
przypominac
blizne.
·
Rak podstawnokomórkowy rzadko jest choroba stwarzajaca zagrozenie zycia, rozwijajac sil)
moze jednak powodowac rozlegle ubytki tkanek. Nieleczony lub leczony niewlasciwie,
. pojawienie sie guza na skórze uprzednio niezmienionej,
.
pojawienie sie guza w obrebie skóry napromienianej, blizn lub przetok,
.
utrzymujace sie owrzodzenie, okresowo ulegajace gojeniu,
.
krwawienie lub saczenie z istniejacych dotychczas wykwitów skórnych.
rosnie
destrukcyjnie,
naciekajaco; w wyjatkowych
przypadkach
moze byc przyczyna
zgonu.
.
Przerzuty tego raka wystepuja niezwykle rzadko.
. I{o~poznanienowotworów skóry opiera sie na badaniu histopatologicznym pobrane.
HOwycinka. Po rozpoznaniu raka plaskonablonkowego obowiazuje ocena regionalnych
w(,)~lówchlonnych.
Zmiany
przedrakowe
skóry
. Rogowacenie przedrakowe (ang.
actinic keratosis,
lac.
keratosis precancerosa, solaris,
,~II/Jilis,
arsenica)
jest glównazmianaprzedrakowaskóry.To grupazmian skórnych,wy.
slepuj1lcaglównie u ludzi starszych, powstajaca w zanikowej skórze odslonietych czesci
dnln, narazonych na wieloletnie dzialanie promieniowania slonecznego. Zmiany te to
zn~wyczajwieloogniskowe wynioslosci skóry, barwy brunatnej, czasem plamy, niekiedy
I'()Hskórny. Nalezy je weryfikowac histologicznie i usuwac chirurgicznie.
Rycina 41.1.
Rak podstawnokomórkowy
skÓry
rwarzy
najczesciej
wystepuje
w postaci
gnzb
o walowatych
brzegach
z centralnym
zrlgl\~-
bieniem
I~b
owrzodzeniem
(fot.
archiwum
Katedry
Onkologii
w Lodzi)
Mikroskopowozmiana moze miec postac zanikowa lub rozrostowa, z róznymi stopniami
dysplazji. Bezposrednia zmiana przedrakowa jest rak
in situ
(choroba Bowena jest typenl
I'IIko
in situ).
· Rak podstawnokomórkowymoze byc leczony róznymi metodami (patrz dalej), zapewnia.
jacymi w przypadku leczenia ogniskapierwotnego guza wskaznik wyleczen siegajacy1001)1.,
Rak plaskonablonkowy
skóry
. Skóra pergaminowata i barwnikowa
(xerodermapigmentosum)
to rzadkie, wrodzono
zlIhmzenie naprawy DNA.
.
Popromienne zapalenie skóry moze byc podlozem rozwoju raka skóry.
·
Rak plaskonablonkowy
(kolczystokomórkowy;
lac.
carcinoma planoepitheliale,
ang.
.'i{fll-
amous
cell carcinoma)
stanowi
okolo 20% nowotworów
zlosliwych
skóry.
·
Zwykle pojawia sie w obszarze przewleklego naslonecznienia skóry. Czesciej wysll)pu.
je u chorych poddanych immunosupresji, na podlozu blizn. Pojawia sie najczesuJol
u ludzi po 50 roku ~ydll: cZ(~Hloswyslepowania rosnie z wiekiem.
Rak podstawnokomórkowy
.
Rak podslawnokomórkowy
(basal cell carcinoma)
jesl nowo' WOI'HI1~budowanym
z komórok
pl'zypominajacych
warstwe
podstawna
nnskól'kll,
11'1111
lo IllIjl1:f.l)HIHZnowolwór
· WyslVpujw pOltlllll
HII'f,II,
hl'Odllwkllllh
plnllkinj pilimy, w kolol'zo Hkól'ylub z lowpnW'
HZllcym
:t.llr::t.III'wlltlllltlllltlll,
( 1.I,lliIIlIlWI':l.O(lzllIly,
z odczYllol\1
I'Opnym.
II H
) (II
[ Pobierz całość w formacie PDF ]