24-27, Onkologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. c:..llllIIIIIHlllnpr~o/llowowy(:h 1(1/1~llkwlclow"lIlolllh ZlI1ll1ll1l11llzowUlllpl'Ohlomu zdro-
wolilOKow popIIlucli ohlljllullYll1lll1HllllllulI11Skl'lllhlK losl zalolll stosowullY w diagnostyce
IdHlI'nho wYHokleh wska~lIlkllch zudlol'owulnoAci,
Ro;'d,:inl
II
.
Hlwlm::t,noschaclun Pl'wsiowowych
powinna
sie wyrazac obnizeniem
wskazników
umie-
BADANIA PRZESIEWOWE
(SKRINING)
1'lIlnoHd 111nowolwory
bed1lco celem
skriningu.
Zmniejszenie
umieralnosci
wykazano
Il'lko w IlI'zypadkll kilku melod skriningu
(cytodiagnostyka
szyjki macicy, mammografia,
IlIldllnlu w kiorunku
raka jelila grubego).
Radzislaw Kordek, Dorota Jesionek-Kupnicka,
Arkadiusz Jeziorski
.j. SUIlIOzwiekszenie
liczby
wykrywanych
w skriningu
nowotworów
(w tym postaci
wCl:osnych) nie musi sie wiazac ze zmniejszeniem
umieralnosci:
wczesna
wykrywal-
IIoM:moze wydluzac
okres od rozpoznania
do zgonu,
nie zmniejszajac
jednak
rze-
c:I,ywislej umieralnosci.
Mozna takze wykrywac
i leczyc raki subkliniczne,
z których
ch Iza Cl:esc nie ujawnilaby
sie za zycia chorego (raki piersi
in situ
u kobiet w starszym
wiokIl, raki stercza).
W tych
wypadkach,
mimo
wczesnego
wykrycia
nowotworu,
Hkl'lnillg nie przynosi
chorym
korzysci.
1.IIlozenia
.
WU7.lIymolomentem
badan
skriningowych
jest ich
koszt,
zwiazany
z cena
badania
.
Skl'lning onkologiczny oznacza badanie osób bez objawów choroby w celu wczesnego
wykryciu lIowolworu (lub stanu przednowotworowego), aby zmniejszyc umieralnosc na
101 lIowolw()r.Skriningiem obejmuje sie te czesc populacji, w której wystepuje najwiek-
N~OI'y~ykoI:uchorowaniana chorobe nowotworowa okreslonego narzadu.
choroby
-
wykrywanie chorób wystepujacych rzadko jest bar-
II \l,lHloAcilposzukiwanej
II.\IIIII'Ogio.Ponadto,
bardzo duza czesc uczestników
programów
skriningowych
jest pod-
dmyullIl dodutkowym,
czesto kosztownym
procedurom
medycznym,
a w przypadku
wy-
III~(JW/'lIlsl:ywie dodatnich
osoby te sa niepotrzebnie
niepokojone.
Te koszty moga prze-
l.I'IIIW:II(wydatki
zwiazane
z samym
skriningiem.
. Skl'lnillg polegu na I:uslosowaniu testu diagnostycznego, który umozliwilby wykrycie
l:hol'OhyWl!WCZl!Sny okresie jej rozwoju. Zastosowany test powinien byc prosty, tani,
POWllll'l:ullli spolecznie akceptowany. Test powinien cechowac sie wysoka czuloscia
I HwolHloAciI"
.
11111111
IIlu prl:osiewowe
mozna
przeprowadzac
z nastawieniem
na wczesna
wykrywal-
IIIIlIClIowolworów
lub
na
wykrywanie
stanów
przedrakowych
(tzw.
wtórna
profilakty-
1'111
I'lcII'wollla profilaktyka
(czyli zapobieganie,
prewencja)
polega glównie
na propago-
WilIIIII ~(It'OW(!go stylu
zycia.
II'
(;zuloM: loslu jesl lo cecha
mówiaca
o zdolnosci
testu
do wykrycia
choroby.
Test
o cZllloAci !locJi)oznacza,
ze chorobe
wykryto
u 9 na 10 osób chorych.
Test o takiej
'I' Nujskllleczniejszy
test skriningowy,
jakim
jest cytodiagnostyka
szyjki macicy,
jest
cwloAci
oznacza
lakze, ze 10% wyników
jest falszywie
negatywnych.
n klol'llnkowany
w duzej mierze
na wykrywanie
stanów
przedrakowych
(GIN II-III,
~
Swoislosc
It!slu lo cecha mówiaca
o zdolnosci
testu do identyfikacji
osób zdrowych.
IJ(J/'\IiI:1I1
inlraepithelial
neoplasia),
a nie nowotworów.
Z kolei mammografia
jest ba-
TIlsio
swoislosci
90% oznacza,
ze choroby
nie wykryto
u 9 na 10 osób zdrowych.
11111110111
naslawionym
wylacznie
na wczesna
wykrywalnosc
nowotworów.
TOHIo lukioj swoislosci
oznacza
takze, ze 10% wyników
jest falszywie pozytywnych.
. MIIHOWII
budania przesiewowe powinny spelniac kilka podstawowych warunków:
.
WYIIIk II osl()w slosowanych w badaniach przesiewowych zazwyczaj nie pozwalaja na
IIHlulolllo oslulocznej diagnozy. Badana populacja zostaje podzielona na dwie grupy:
oHoh
z wYllikiomlIogalywnym, czyli w granicach normy, oraz osób z wynikiem pozy-
Iywllym, SIlHOI'ujacymobecnosc
I, Skl'illing powinien dotyczyc chorób o wysokich wskaznikach zachorowalnosci.
~, TlIsi powinien byc prosty, tani i cechujacy sie wysoka czuloscia i swoistoscia.
;I,
Hlu'lnill powinienobnizacwskaznik umieralnoscidla okreslonegonowotworu.
l, I'I/winny byc dostepne skuteczne metody leczenia wykrytego nowotworu.
n. I(OHzl powinny byc spolecznie akceptowalne.
choroby.
Dla drugiej grupy oznacza
to koniecznosc
pod-
11,1I:lu
clulszych hudul1 diagnostycznych
w celu potwierdzenia
lub wykluczenia
obecnosci
I1hol'Ohy.
.
WIII'lIlIkilllllskllloci:I1osci shiningu
jest jego masowosc
i dlugoterminowosc.
Na przy-
. 1\nUlI'yl(ll(lsk ill i llllrojJnjHkin zulm:(mia dotyczace skriningu onkologicznego dosc istotnie
1I11,I1'ol.nll',Wynilwlo w du:i.oj mim'zo z mo:i.liwosci ekonomicznych oraz uwarunkowan
jll'lIwnYl:h I Hyslollll/WYl:h, Komisjll lInii Enl'Opnjskinj opublikowala niedawno zalece-
1111dlll IU'III(lw c:t.lonlwwHklc:h, I<I{II'IIzlIwim'lIjl' Iyllw lu buduniu, klóm przynosza istot-
IIV ul'uld zdl'llwlllny, 1'lIwlnnlAIllY l1:1,lJI'P"l.." IYl:h ZUllll:un, poniowa:i. 1)J'óhy l'f!llliZIU:ji
W lhd"lnIN:f.lJll'l/llIolIWlllllU(11I1II1II'ylullhllclc:NI'."
",(II'y
,4I(II:l.lInll111 nlollllwmlzllniu,
kluci,
w przypuclkll
ruku szyjki
macicy
szacuje
sie, ze dopiero
przyohjecill
hadaniami
pl'~oHlowowYIIJl7fi% populm:ji
mozna
uzyskac
25-procentowe
zlI1l1lolHzollluIImioralno-
Au\' NloHloly, ~Hlmmllllos(: osnh Ohjl,llychskl'iningiom
josl cZ()Hlo11I1I'd\l,Ollllllu,
/.1
n
Rnle plur"1
I
A
\
1'-
.
1',lIllIml1ll1l'ó~l1ych
OI'gll11iZllcji
dolycZljcO
11111111(1
pl'lI,lIlllowllwvl:ll
W 1.llIl'l1l1kl1l'lIkll
pillrsi
nie-
eo SIt,1dl~I1i1,. Zj.\odllil! 'I. 'I.ulm:enimn komisji OkH\lIII'I(IW 1JI': Hlu'llIhIHllllllllllllllllloj.\I'lIlkznym
lIulo~y objl,l: kobiely w wieku 50-69 lal, a badIlIlio h''I.obu wylwllYwuc f:II2, :llulll.
~'4.
.
!\merykHllskie Towarzystwo Walki z Rakiem
(American CanCBl'
Sociuly)
zuluca
(;Uroczna mam-
mografiQ, polaczona z klinicznym badaniem piersi, u wszystkich kobiet po 40 roku zycia.
Wedlug Narodowego Instytutu Raka USA (NCI,
National Cancel' Institute)
badanie mammo-
graficzne (z badaniem palpacyjnym lub bez niego) nalezy wykonywac po 40 roku zycia,
w odstepie roku lub dwóch lat. Dla kontrastu - w programie brytyjskim
(UKBreast Screening
Programme)
zaprasza sie do badania co 3 lata tylko kobiety w wieku 50-64 lata.
.
-,
,("1:,,1..
I
. Mammografia. W literaturze podrecznikowej przyjmuje sie, ze zmniejszenie umieral-
nosci z powodu raka piersi w wyniku skriningu mammograficznego wynosi 20-25%. a dla
osób w wieku 50-69 lat ten zysk jest oceniany nawet na 30-40%. Liczby te sa ostatnio
przedmiotem kontrowersji i specjalistycznych dyskusji, jednak niezaleznie od tych wat-
pliwosci organizacje zajmujace sie walka z rakiem powszechnie uznaja wartosc tego bada-
nia dla osób w wieku 50-69 lat.
,.
. Wedlug czesci autorów dla kobiet w wieku 40-50 lat skrining mammograficzny moze
niesc niewielki zysk. W grupie wiekowej 40-50 lat wskazana jest wieksza czestosc badan
(co 12-18 miesiecy). Poniewaz rak piersi wystepuje u kobiet w tym wieku rzadziej niz
u starszych, a badania nalezy robic czesciej, to w powiazaniu z niepewnym wplywem
skriningu (prowadzonego w tej grupie wiekowej) na zmniejszenie umieralnosci na raka
piersi wiekszosc zalecen europejskich podaje w watpliwosc zasadnosc takiego badania
przesiewowego. Mammografie u kobiet w wieku 40-50 lat nalezy zawsze rozwazac
w wypadku wystepowania czynników ryzyka.
.
Mammografia nie cechuje sie 100-procentowa skutecznoscia. Jej czulosc oceniana jest
najwyzej na 80%, a swoistosc na 60%. Zatem w jednorazowym badaniu co piaty rak moze
nie zostac wykryty, a kilka procent badanych uzyska wyniki falszywie dodatnie, co wiaze
sie z dalszymi niepotrzebnymi procedurami (ryc. 5.1, 5.2).
~
.
B
'
,~
/11
.
"
''M.!il~
.
Koszty skriningu mammograficznego sa znaczne. W Polsce zachorowalnosc na raka piersi w grupie 50-
-70 lat wynosi okolo 120/100 000, czyli w przyblizeniu jest to rocznie 1 przypadek na kazde 1000 kobiet
w tym wieku. W polskiej praktyce na kazde 1000 wykonanych mammografii wykrywa sie niekiedy nawet
5 raków (na badanie zglaszaja sie czesciej kobiety zaniepokojone zauwazonymi nieprawidlowosciami,
a u czesci z nich stwierdza sie guzy palpacyjne). Koszt wykrycia jednego przypadku raka mozna latwo
oszacowac, znajac cene jednostkowego badania (50-70 zl). Jednak rzeczywisty jednostkowy koszt w zor-
ganizowanych badaniach masowych jest wiekszy, a do kosztów mammografii nalezy dodac trudne do
wyliczenia koszty innych, dodatkowych procedur medycznych wykonywanych u kobiet objetych skri-
ningiem. Koszt "uratowanego roku zycia" jest tym bardziej trudny do ustalenia, ze nie ma pelnej zgodnosci
co do skali zysku zdrowotnego wynikajacego z takiego badania. Wedlug ostatnio publikowanej metaanali-
zy, aby w obserwacji 14-letniej uratowac jedna kobiete przed zgonem na raka piersi, trzeba poddac regu-
larnemu
)
Hycilln
S.I.A.
IIndnnic
I11nI11I1101~I'nnCZI1C
pl'Ojckcjn
1-\6rn-d61.
II.
Ilndnllic
111111111110'
f.\1'nfiC'l.IIl'
pl'Oit'kein
sko~lIn
skriningowi mammograficznemu
1200-1800 kobiet
(U.S. Preventive Service Task Furce, 2002).
.
W krajach
wysoko
l'O'l:winif,Jt.yc:hskrining
mamlllogruficzny
moga
lirowad:!:i(:
Iylko
ludllllHlki
spelnia-
II)cO hllrdw
wysoklo
wynlllj.\lInia
dol.yc:zllco
jakosci
spm,llll
(apul'II16w
I hlolll'llllloWYlJhllll'u'l:
kryleriu
/lIkoAI:I Inllll'l'l'olll(:11 wy"lk(lw
hlldll(1,
LII
) I
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • charloteee.keep.pl