230 Ustawa o służbie medycyny pracy, PRAWO, USTAWY
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
brzmienie od 2009-01-01
Ustawa o służbie medycyny pracy
1
z dnia 27 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 593)
tekst jednolity z dnia 19 maja 2004 r. (Dz.U. Nr 125, poz. 1317)
Zmiany aktu:
2009-01-01
Dz.U. 2008
Nr 234
poz. 1570
Art. 57
2008-12-27
Dz.U. 2008
Nr 220
poz. 1416
Art. 1
2008-02-09
Dz.U. 2008
Nr 220
poz. 1416
Art. 1
Dz.U. 2006
Nr 141
poz. 1011
(wyrok TK)
2004-06-02
Art. 1. [Cel utworzenia]
2
1. W celu ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków
środowiska pracy i sposobem jej wykonywania oraz sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w
tym kontroli zdrowia pracujących, tworzy się służbę medycyny pracy.
2. Systematyczna kontrola zdrowia pracujących, prowadzona także w celu aktywnego oddziaływania na poprawę
warunków pracy przez pracodawcę i ograniczania w ten sposób ryzyka zawodowego, obejmuje procedury i badania
służące ocenie zdrowia pracujących ukierunkowanej na identyfikowanie tych elementów stanu zdrowia, które
pozostają w związku przyczynowym z warunkami pracy.
3. W ramach kontroli zdrowia osoby pracujące otrzymują informacje i wskazania lekarskie odnośnie sposobów
zapobiegania niekorzystnym zmianom w stanie zdrowia.
Art. 2. [Podmioty realizujące zadania służby]
1. Zadania służby medycyny pracy wykonują: lekarze, pielęgniarki,
psycholodzy i inne osoby o kwalifikacjach zawodowych niezbędnych do wykonywania wielodyscyplinarnych zadań tej
służby.
2. Jednostkami organizacyjnymi służby medycyny pracy są:
1)
jednostki podstawowe:
a)
zakłady opieki zdrowotnej tworzone i utrzymywane w celu
sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi,
b)
jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej wydzielone w celu realizacji profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracującymi,
c)
lekarze wykonujący indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską
lub wykonujący zawód w formie grupowej praktyki lekarskiej
- zwane dalej "podstawowymi jednostkami służby medycyny pracy";
2)
wojewódzkie ośrodki medycyny pracy.
3. Zadania służby medycyny pracy realizują, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie:
1)
pielęgniarki wykonujące indywidualną praktykę pielęgniarską, indywidualną specjalistyczną praktykę
pielęgniarską, grupową praktykę pielęgniarską, z wyłączeniem zadań, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 lit.
a-e, g i h oraz pkt 3;
2)
psycholodzy oraz osoby o kwalifikacjach, o których mowa w ust. 1, w ramach prowadzonej działalności
gospodarczej.
4. Zadania służby medycyny pracy realizują, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie, także jednostki
badawczo-rozwojowe i jednostki organizacyjne uczelni medycznych, prowadzące działalność w dziedzinie medycyny
1
Tekst jednolity ogłoszono dnia 2.06.2004 r.
2
Art. 1 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
pracy.
Art. 3. [Jednostki organizacyjne i członkowie służby]
Osoby realizujące zadania służby medycyny pracy przy wykonywaniu czynności zawodowych są niezależne od
pracodawców, pracowników i ich przedstawicieli oraz innych podmiotów, na których zlecenie realizują zadania tej
służby.
Art. 4. [Niezależność od pracodawców]
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1)
profilaktycznej opiece zdrowotnej - należy przez to rozumieć ogół działań zapobiegających powstawaniu i
szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, które w sposób bezpośredni lub pośredni mają związek z
warunkami albo charakterem pracy;
2)
pracującym - należy przez to rozumieć osoby wymienione w art. 5 ust. 1 i 3;
3)
pracodawcy - należy przez to rozumieć jednostkę organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej,
a także osobę fizyczną - jeżeli podmioty te zatrudniają pracowników - lub będący odpowiednikiem pracodawcy
podmiot stosunku służbowego;
4)
ryzyku zawodowym - należy przez to rozumieć możliwość wystąpienia niepożądanych, związanych z
wykonywaną pracą zdarzeń powodujących straty, w szczególności niekorzystnych skutków zdrowotnych
będących wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem
wykonywania pracy;
4a)
(
uchylony
)
5)
ustawie o zakładach opieki zdrowotnej - należy przez to rozumieć ustawę z dnia 30 sierpnia 1991 r. o
zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 63, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z
1995 r. Nr 138, poz. 682, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 769 i Nr 158, poz.
1041, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1115, z 1999 r. Nr 28, poz. 255 i 256 i Nr 84,
poz. 935, z 2000 r. Nr 3, poz. 28, Nr 12, poz. 136, Nr 43, poz. 489, Nr 84, poz. 948, Nr 114, poz. 1193 i Nr 120,
poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 45, Nr 88, poz. 961, Nr 100, poz. 1083, Nr 111, poz. 1193, Nr 113, poz. 1207,
Nr 126, poz. 1382, 1383 i 1384 i Nr 128, poz. 1407, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 45, poz. 391,
Nr 124, poz. 1151 i 1152, Nr 171, poz. 1663, Nr 213, poz. 2081 i Nr 223, poz. 2215).
Art. 5. [Osoby objęte opieką]
1. Służba medycyny pracy realizuje zadania określone w ustawie w odniesieniu do:
1)
pracowników;
2)
osób pozostających w stosunku służbowym;
3)
osób wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą;
3a)
(
uchylony
)
4)
kandydatów do szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz
studentów, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych,
uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia;
5)
uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie studiów są narażeni na działanie czynników
szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia;
6)
osób świadczących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych,
przebywania w aresztach śledczych lub wykonujących pracę w ramach kary ograniczenia wolności.
2. Obowiązek objęcia profilaktyczną opieką zdrowotną spoczywa na:
1)
pracodawcach - w odniesieniu do osób wymienionych w ust. 1 pkt 1-3;
2)
szkole lub szkole wyższej - w odniesieniu do osób wymienionych w ust. 1 pkt 4;
3)
jednostce uprawnionej do prowadzenia studiów doktoranckich - w odniesieniu do osób wymienionych w ust.
1 pkt 5;
4)
podmiocie zatrudniającym - w odniesieniu do osób wymienionych w ust. 1 pkt 6.
2a.
(uchylony)
3. Profilaktyczną opieką zdrowotną służby medycyny pracy obejmuje się, na ich wniosek:
1)
osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek i osoby z nimi współpracujące;
2)
osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, z wyjątkiem osób wymienionych w ust. 1
pkt 3;
3)
rolników indywidualnych i pracujących z nimi domowników oraz członków spółdzielni produkcji rolnej;
4)
byłych pracowników oraz osoby, które wykonywały pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, a także
osoby, które pozostawały w stosunku służbowym.
4.
(uchylony)
Art. 6. [Zadania służby]
1.
3
Służba medycyny pracy jest właściwa do realizowania zadań z zakresu:
1)
ograniczania szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności przez:
a)
współdziałanie z
pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny czynników występujących w środowisku pracy oraz
sposobów wykonywania pracy mogących mieć ujemny wpływ na zdrowie,
b)
współdziałanie z pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny ryzyka zawodowego w
środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia
niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem,
c)
udzielanie pracodawcom i pracującym porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i
psychologii pracy;
2)
sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności przez:
a)
wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy,
b)
orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w Kodeksie pracy i w przepisach wydanych na
jego podstawie,
c)
ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i
zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki,
d)
prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii
zawodowej,
e)
prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby
związane z wykonywaną pracą,
f)
wykonywanie szczepień ochronnych, o których mowa w art. 20 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o
zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz. 1570),
g)
monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a
zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych,
młodocianych, niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych,
h)
wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób
związanych z wykonywaną pracą;
3)
prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową;
4)
organizowania i udzielania pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które
wystąpiły w miejscu pracy, służby lub pobierania nauki;
5)
inicjowania i realizowania promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowotnych,
wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących;
6)
inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich
realizacji, a w szczególności w zakresie:
a)
informowania pracowników o zasadach zmniejszania
ryzyka zawodowego,
b)
wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,
c)
tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej,
d)
wdrażania programów promocji zdrowia,
e)
organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej;
7)
prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich
przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy;
8)
gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i
stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.
9)
(
uchylony
)
2. W stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie innej niż stosunek pracy służba medycyny pracy wykonuje
zadania określone w ust. 1.
3. W stosunku do osób wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 4 i 5 służba medycyny pracy wykonuje zadania określone w
ust. 1 pkt 2 lit. c oraz - odpowiednio - w pkt 3-8.
4.
4
Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze
3
Art. 6 ust. 1 pkt 1 zmieniony ustawą z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.; pkt 2 lit. f) w brzmieniu
ustawy z dnia 5.12.2008 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1570), która wchodzi w życie 1.01.2009 r.
rozporządzenia, zakres, w jakim służba medycyny pracy wykonuje zadania wobec osób wymienionych w art. 5 ust. 1
pkt 6, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia ochrony zdrowia tych osób.
5.
5
Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz
ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb badań lekarskich
osób wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz sposób dokumentowania tych badań, uwzględniając konieczność
przyjęcia obiektywnych i niezbędnych kryteriów oceny stanu zdrowia oraz biorąc pod uwagę konieczność ochrony
danych osobowych osób poddanych badaniu.
6.
6
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb sprawowania przez służbę
medycyny pracy profilaktycznej opieki zdrowotnej w stosunku do osób wymienionych w art. 5 ust. 3, objętych opieką
na ich wniosek, uwzględniając zakres zadań służby medycyny pracy.
7.
(uchylony)
Art. 7. [Współdziałanie z innymi podmiotami]
1. Służba medycyny pracy, wykonując swoje zadania, współdziała z:
1)
pracodawcami i ich organizacjami;
2)
pracownikami i ich przedstawicielami, a zwłaszcza ze związkami zawodowymi;
3)
lekarzami udzielającymi pracującym świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej;
4)
Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Pełnomocnikiem
Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz
Narodowym Funduszem Zdrowia;
5)
Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami nadzoru i kontroli
warunków pracy;
6)
jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których
działalność służy ochronie zdrowia pracujących.
2. Współdziałanie z pracodawcami i ich organizacjami oraz z pracownikami i ich przedstawicielami polega w
szczególności na:
1)
bieżącej wzajemnej wymianie informacji o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy i
przedstawianiu wniosków zmierzających do ich ograniczenia lub likwidacji;
2)
uczestniczeniu w inicjatywach prozdrowotnych na rzecz pracujących, zwłaszcza dotyczących realizacji
programów promocji zdrowia;
3)
dokonywaniu wyboru form opieki zdrowotnej i programów ich wdrażania, odpowiednich do rodzaju zakładu
pracy i występujących w nim zagrożeń zawodowych.
3. Współdziałanie z lekarzami, o których mowa w ust. 1 pkt 3, polega w szczególności na wymianie informacji o stanie
zdrowia pracujących objętych ich opieką, zwłaszcza o stanach chorobowych mogących mieć związek z zagrożeniami
zawodowymi lub sposobem wykonywania pracy.
4. Współdziałanie z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności
oraz Narodowym Funduszem Zdrowia polega w szczególności na wykonywaniu przez służbę medycyny pracy
świadczeń zdrowotnych na podstawie zawartej umowy dla podmiotów realizujących zadania w zakresie orzecznictwa
w sprawie niezdolności do pracy i potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej, warunkujących prawo do
świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia społecznego rolników, orzecznictwa, o którym mowa w
przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także świadczeń
zdrowotnych z zakresu patologii zawodowej.
5. W ramach współdziałania z Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami
nadzoru i kontroli warunków pracy:
1)
jednostki służby medycyny pracy informują właściwą inspekcję o zagrożeniach dla zdrowia stwierdzonych w
miejscu wykonywania pracy i o przypadkach naruszania przez pracodawcę obowiązków w zakresie ochrony
zdrowia pracowników, wynikających z Kodeksu pracy, niniejszej ustawy i przepisów wydanych na ich
podstawie;
4
Art. 6 ust. 4 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
5
Art. 6 ust. 5 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
6
Art. 6 ust. 6 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
2)
właściwe inspekcje i inne organy informują odpowiednie jednostki służby medycyny pracy o wynikach
kontroli pracodawców w sprawach mających wpływ na ochronę zdrowia pracowników.
6. Współdziałanie z jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami,
których działalność służy ochronie zdrowia pracujących, obejmuje w szczególności, na zasadach określonych w
odrębnych przepisach, udział w pracach naukowo-badawczych, zjazdach i sympozjach naukowych, przekazywanie
informacji naukowych, udział w szkoleniu podyplomowym oraz w konsultacjach przy formułowaniu programów
nauczania i doskonalenia zawodowego.
Art. 8. [Delegacje dla ministrów]
7
Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Sprawiedliwości oraz minister
właściwy do spraw transportu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, każdy w zakresie swojego
działania, określą, w drodze rozporządzeń, zadania służby medycyny pracy niewymienione w art. 6 ust. 1, a
wynikające ze specyfiki ryzyka zawodowego osób zatrudnionych lub pozostających w stosunku służbowym w
podległych lub nadzorowanych zakładach pracy i w innych jednostkach organizacyjnych, uwzględniając specyfikę
środowiska pracy.
Art. 9. [Lekarze służby]
1. Do wykonywania zadań służby medycyny pracy w zakresie przeprowadzania badań
wstępnych, okresowych i kontrolnych oraz sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami,
niezbędnej z uwagi na warunki pracy, uprawnieni są lekarze spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne,
określone w trybie art. 229 § 8 pkt 4 Kodeksu pracy.
2. Dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, o których mowa w ust. 1, obowiązują również lekarzy wykonujących zadania
służby medycyny pracy określone w art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. c.
3.
8
Minister właściwy do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, ustali specjalizacje lekarskie niezbędne do
wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych, biorąc pod uwagę charakter i specyfikę chorób
zawodowych.
4.
9
Minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia, zadania służby medycyny pracy,
których wykonywanie przez osoby niebędące lekarzami wymaga posiadania dodatkowych kwalifikacji, rodzaj i tryb
uzyskiwania tych kwalifikacji oraz wzory stosowanych dokumentów, mając na względzie konieczność zapewnienia
właściwego poziomu świadczeń oraz biorąc pod uwagę konieczność ochrony danych osobowych osób poddanych
badaniu.
Art. 10. [Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracującymi]
1
0
1. Podjęcie oraz zakończenie działalności przez
podstawową jednostkę służby medycyny pracy, pielęgniarkę, psychologa lub inną osobę, o której mowa w art. 2 ust. 1,
w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi wymaga zgłoszenia, w formie pisemnej, we właściwym
ze względu na miejsce jej wykonywania wojewódzkim ośrodku medycyny pracy.
2. Zgłoszenia dokonuje podstawowa jednostka służby medycyny pracy, pielęgniarka lub psycholog, o których mowa w
art. 2 ust. 3, albo inna osoba, o której mowa w art. 2 ust. 1.
3. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, w zależności od podmiotu podejmującego lub kończącego działalność w
zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej zawiera odpowiednio:
1)
nazwę podstawowej jednostki służby medycyny pracy albo imię i nazwisko;
2)
adres miejsca wykonywania praktyki, o której mowa w art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. c i ust. 3 pkt 1, albo adres
prowadzonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 2 ust. 3 pkt 2;
3)
oznaczenie podmiotu, który utworzył zakład opieki zdrowotnej i adres tego zakładu, jeżeli zgłoszenia
dokonuje podstawowa jednostka służby medycyny pracy będąca zakładem opieki zdrowotnej lub jednostką
organizacyjną zakładu opieki zdrowotnej wydzieloną w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracującymi;
4)
numer prawa wykonywania zawodu;
7
Art. 8 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
8
Art. 9 ust. 3 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
9
Art. 9 ust. 4 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
1
0
Art. 10 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl charloteee.keep.pl
brzmienie od 2009-01-01
Ustawa o służbie medycyny pracy
1
z dnia 27 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 593)
tekst jednolity z dnia 19 maja 2004 r. (Dz.U. Nr 125, poz. 1317)
Zmiany aktu:
2009-01-01
Dz.U. 2008
Nr 234
poz. 1570
Art. 57
2008-12-27
Dz.U. 2008
Nr 220
poz. 1416
Art. 1
2008-02-09
Dz.U. 2008
Nr 220
poz. 1416
Art. 1
Dz.U. 2006
Nr 141
poz. 1011
(wyrok TK)
2004-06-02
Art. 1. [Cel utworzenia]
2
1. W celu ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków
środowiska pracy i sposobem jej wykonywania oraz sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w
tym kontroli zdrowia pracujących, tworzy się służbę medycyny pracy.
2. Systematyczna kontrola zdrowia pracujących, prowadzona także w celu aktywnego oddziaływania na poprawę
warunków pracy przez pracodawcę i ograniczania w ten sposób ryzyka zawodowego, obejmuje procedury i badania
służące ocenie zdrowia pracujących ukierunkowanej na identyfikowanie tych elementów stanu zdrowia, które
pozostają w związku przyczynowym z warunkami pracy.
3. W ramach kontroli zdrowia osoby pracujące otrzymują informacje i wskazania lekarskie odnośnie sposobów
zapobiegania niekorzystnym zmianom w stanie zdrowia.
Art. 2. [Podmioty realizujące zadania służby]
1. Zadania służby medycyny pracy wykonują: lekarze, pielęgniarki,
psycholodzy i inne osoby o kwalifikacjach zawodowych niezbędnych do wykonywania wielodyscyplinarnych zadań tej
służby.
2. Jednostkami organizacyjnymi służby medycyny pracy są:
1)
jednostki podstawowe:
a)
zakłady opieki zdrowotnej tworzone i utrzymywane w celu
sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi,
b)
jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej wydzielone w celu realizacji profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracującymi,
c)
lekarze wykonujący indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską
lub wykonujący zawód w formie grupowej praktyki lekarskiej
- zwane dalej "podstawowymi jednostkami służby medycyny pracy";
2)
wojewódzkie ośrodki medycyny pracy.
3. Zadania służby medycyny pracy realizują, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie:
1)
pielęgniarki wykonujące indywidualną praktykę pielęgniarską, indywidualną specjalistyczną praktykę
pielęgniarską, grupową praktykę pielęgniarską, z wyłączeniem zadań, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 lit.
a-e, g i h oraz pkt 3;
2)
psycholodzy oraz osoby o kwalifikacjach, o których mowa w ust. 1, w ramach prowadzonej działalności
gospodarczej.
4. Zadania służby medycyny pracy realizują, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie, także jednostki
badawczo-rozwojowe i jednostki organizacyjne uczelni medycznych, prowadzące działalność w dziedzinie medycyny
1
Tekst jednolity ogłoszono dnia 2.06.2004 r.
2
Art. 1 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
pracy.
Art. 3. [Jednostki organizacyjne i członkowie służby]
Osoby realizujące zadania służby medycyny pracy przy wykonywaniu czynności zawodowych są niezależne od
pracodawców, pracowników i ich przedstawicieli oraz innych podmiotów, na których zlecenie realizują zadania tej
służby.
Art. 4. [Niezależność od pracodawców]
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1)
profilaktycznej opiece zdrowotnej - należy przez to rozumieć ogół działań zapobiegających powstawaniu i
szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, które w sposób bezpośredni lub pośredni mają związek z
warunkami albo charakterem pracy;
2)
pracującym - należy przez to rozumieć osoby wymienione w art. 5 ust. 1 i 3;
3)
pracodawcy - należy przez to rozumieć jednostkę organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości prawnej,
a także osobę fizyczną - jeżeli podmioty te zatrudniają pracowników - lub będący odpowiednikiem pracodawcy
podmiot stosunku służbowego;
4)
ryzyku zawodowym - należy przez to rozumieć możliwość wystąpienia niepożądanych, związanych z
wykonywaną pracą zdarzeń powodujących straty, w szczególności niekorzystnych skutków zdrowotnych
będących wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem
wykonywania pracy;
4a)
(
uchylony
)
5)
ustawie o zakładach opieki zdrowotnej - należy przez to rozumieć ustawę z dnia 30 sierpnia 1991 r. o
zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 63, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z
1995 r. Nr 138, poz. 682, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661, Nr 121, poz. 769 i Nr 158, poz.
1041, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1115, z 1999 r. Nr 28, poz. 255 i 256 i Nr 84,
poz. 935, z 2000 r. Nr 3, poz. 28, Nr 12, poz. 136, Nr 43, poz. 489, Nr 84, poz. 948, Nr 114, poz. 1193 i Nr 120,
poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 45, Nr 88, poz. 961, Nr 100, poz. 1083, Nr 111, poz. 1193, Nr 113, poz. 1207,
Nr 126, poz. 1382, 1383 i 1384 i Nr 128, poz. 1407, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 45, poz. 391,
Nr 124, poz. 1151 i 1152, Nr 171, poz. 1663, Nr 213, poz. 2081 i Nr 223, poz. 2215).
Art. 5. [Osoby objęte opieką]
1. Służba medycyny pracy realizuje zadania określone w ustawie w odniesieniu do:
1)
pracowników;
2)
osób pozostających w stosunku służbowym;
3)
osób wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą;
3a)
(
uchylony
)
4)
kandydatów do szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz
studentów, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych,
uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia;
5)
uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie studiów są narażeni na działanie czynników
szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia;
6)
osób świadczących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładach karnych,
przebywania w aresztach śledczych lub wykonujących pracę w ramach kary ograniczenia wolności.
2. Obowiązek objęcia profilaktyczną opieką zdrowotną spoczywa na:
1)
pracodawcach - w odniesieniu do osób wymienionych w ust. 1 pkt 1-3;
2)
szkole lub szkole wyższej - w odniesieniu do osób wymienionych w ust. 1 pkt 4;
3)
jednostce uprawnionej do prowadzenia studiów doktoranckich - w odniesieniu do osób wymienionych w ust.
1 pkt 5;
4)
podmiocie zatrudniającym - w odniesieniu do osób wymienionych w ust. 1 pkt 6.
2a.
(uchylony)
3. Profilaktyczną opieką zdrowotną służby medycyny pracy obejmuje się, na ich wniosek:
1)
osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek i osoby z nimi współpracujące;
2)
osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, z wyjątkiem osób wymienionych w ust. 1
pkt 3;
3)
rolników indywidualnych i pracujących z nimi domowników oraz członków spółdzielni produkcji rolnej;
4)
byłych pracowników oraz osoby, które wykonywały pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, a także
osoby, które pozostawały w stosunku służbowym.
4.
(uchylony)
Art. 6. [Zadania służby]
1.
3
Służba medycyny pracy jest właściwa do realizowania zadań z zakresu:
1)
ograniczania szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności przez:
a)
współdziałanie z
pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny czynników występujących w środowisku pracy oraz
sposobów wykonywania pracy mogących mieć ujemny wpływ na zdrowie,
b)
współdziałanie z pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny ryzyka zawodowego w
środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia
niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem,
c)
udzielanie pracodawcom i pracującym porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i
psychologii pracy;
2)
sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności przez:
a)
wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy,
b)
orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w Kodeksie pracy i w przepisach wydanych na
jego podstawie,
c)
ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i
zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki,
d)
prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii
zawodowej,
e)
prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby
związane z wykonywaną pracą,
f)
wykonywanie szczepień ochronnych, o których mowa w art. 20 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o
zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz. 1570),
g)
monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka, a
zwłaszcza osób wykonujących pracę w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych,
młodocianych, niepełnosprawnych oraz kobiet w wieku rozrodczym i ciężarnych,
h)
wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób
związanych z wykonywaną pracą;
3)
prowadzenia ambulatoryjnej rehabilitacji leczniczej, uzasadnionej stwierdzoną patologią zawodową;
4)
organizowania i udzielania pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które
wystąpiły w miejscu pracy, służby lub pobierania nauki;
5)
inicjowania i realizowania promocji zdrowia, a zwłaszcza profilaktycznych programów prozdrowotnych,
wynikających z oceny stanu zdrowia pracujących;
6)
inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich
realizacji, a w szczególności w zakresie:
a)
informowania pracowników o zasadach zmniejszania
ryzyka zawodowego,
b)
wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,
c)
tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej,
d)
wdrażania programów promocji zdrowia,
e)
organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej;
7)
prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich
przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy;
8)
gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i
stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.
9)
(
uchylony
)
2. W stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie innej niż stosunek pracy służba medycyny pracy wykonuje
zadania określone w ust. 1.
3. W stosunku do osób wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 4 i 5 służba medycyny pracy wykonuje zadania określone w
ust. 1 pkt 2 lit. c oraz - odpowiednio - w pkt 3-8.
4.
4
Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze
3
Art. 6 ust. 1 pkt 1 zmieniony ustawą z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.; pkt 2 lit. f) w brzmieniu
ustawy z dnia 5.12.2008 r. (Dz.U. Nr 234, poz. 1570), która wchodzi w życie 1.01.2009 r.
rozporządzenia, zakres, w jakim służba medycyny pracy wykonuje zadania wobec osób wymienionych w art. 5 ust. 1
pkt 6, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia ochrony zdrowia tych osób.
5.
5
Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz
ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb badań lekarskich
osób wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz sposób dokumentowania tych badań, uwzględniając konieczność
przyjęcia obiektywnych i niezbędnych kryteriów oceny stanu zdrowia oraz biorąc pod uwagę konieczność ochrony
danych osobowych osób poddanych badaniu.
6.
6
Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb sprawowania przez służbę
medycyny pracy profilaktycznej opieki zdrowotnej w stosunku do osób wymienionych w art. 5 ust. 3, objętych opieką
na ich wniosek, uwzględniając zakres zadań służby medycyny pracy.
7.
(uchylony)
Art. 7. [Współdziałanie z innymi podmiotami]
1. Służba medycyny pracy, wykonując swoje zadania, współdziała z:
1)
pracodawcami i ich organizacjami;
2)
pracownikami i ich przedstawicielami, a zwłaszcza ze związkami zawodowymi;
3)
lekarzami udzielającymi pracującym świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej;
4)
Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i Pełnomocnikiem
Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz
Narodowym Funduszem Zdrowia;
5)
Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami nadzoru i kontroli
warunków pracy;
6)
jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami, których
działalność służy ochronie zdrowia pracujących.
2. Współdziałanie z pracodawcami i ich organizacjami oraz z pracownikami i ich przedstawicielami polega w
szczególności na:
1)
bieżącej wzajemnej wymianie informacji o zagrożeniach zdrowia występujących na stanowiskach pracy i
przedstawianiu wniosków zmierzających do ich ograniczenia lub likwidacji;
2)
uczestniczeniu w inicjatywach prozdrowotnych na rzecz pracujących, zwłaszcza dotyczących realizacji
programów promocji zdrowia;
3)
dokonywaniu wyboru form opieki zdrowotnej i programów ich wdrażania, odpowiednich do rodzaju zakładu
pracy i występujących w nim zagrożeń zawodowych.
3. Współdziałanie z lekarzami, o których mowa w ust. 1 pkt 3, polega w szczególności na wymianie informacji o stanie
zdrowia pracujących objętych ich opieką, zwłaszcza o stanach chorobowych mogących mieć związek z zagrożeniami
zawodowymi lub sposobem wykonywania pracy.
4. Współdziałanie z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zespołami do spraw orzekania o niepełnosprawności
oraz Narodowym Funduszem Zdrowia polega w szczególności na wykonywaniu przez służbę medycyny pracy
świadczeń zdrowotnych na podstawie zawartej umowy dla podmiotów realizujących zadania w zakresie orzecznictwa
w sprawie niezdolności do pracy i potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej, warunkujących prawo do
świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia społecznego rolników, orzecznictwa, o którym mowa w
przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także świadczeń
zdrowotnych z zakresu patologii zawodowej.
5. W ramach współdziałania z Państwową Inspekcją Pracy, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz innymi organami
nadzoru i kontroli warunków pracy:
1)
jednostki służby medycyny pracy informują właściwą inspekcję o zagrożeniach dla zdrowia stwierdzonych w
miejscu wykonywania pracy i o przypadkach naruszania przez pracodawcę obowiązków w zakresie ochrony
zdrowia pracowników, wynikających z Kodeksu pracy, niniejszej ustawy i przepisów wydanych na ich
podstawie;
4
Art. 6 ust. 4 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
5
Art. 6 ust. 5 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
6
Art. 6 ust. 6 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
2)
właściwe inspekcje i inne organy informują odpowiednie jednostki służby medycyny pracy o wynikach
kontroli pracodawców w sprawach mających wpływ na ochronę zdrowia pracowników.
6. Współdziałanie z jednostkami badawczo-rozwojowymi, szkołami wyższymi oraz innymi organizacjami i instytucjami,
których działalność służy ochronie zdrowia pracujących, obejmuje w szczególności, na zasadach określonych w
odrębnych przepisach, udział w pracach naukowo-badawczych, zjazdach i sympozjach naukowych, przekazywanie
informacji naukowych, udział w szkoleniu podyplomowym oraz w konsultacjach przy formułowaniu programów
nauczania i doskonalenia zawodowego.
Art. 8. [Delegacje dla ministrów]
7
Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Sprawiedliwości oraz minister
właściwy do spraw transportu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, każdy w zakresie swojego
działania, określą, w drodze rozporządzeń, zadania służby medycyny pracy niewymienione w art. 6 ust. 1, a
wynikające ze specyfiki ryzyka zawodowego osób zatrudnionych lub pozostających w stosunku służbowym w
podległych lub nadzorowanych zakładach pracy i w innych jednostkach organizacyjnych, uwzględniając specyfikę
środowiska pracy.
Art. 9. [Lekarze służby]
1. Do wykonywania zadań służby medycyny pracy w zakresie przeprowadzania badań
wstępnych, okresowych i kontrolnych oraz sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami,
niezbędnej z uwagi na warunki pracy, uprawnieni są lekarze spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne,
określone w trybie art. 229 § 8 pkt 4 Kodeksu pracy.
2. Dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, o których mowa w ust. 1, obowiązują również lekarzy wykonujących zadania
służby medycyny pracy określone w art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. c.
3.
8
Minister właściwy do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, ustali specjalizacje lekarskie niezbędne do
wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych, biorąc pod uwagę charakter i specyfikę chorób
zawodowych.
4.
9
Minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia, zadania służby medycyny pracy,
których wykonywanie przez osoby niebędące lekarzami wymaga posiadania dodatkowych kwalifikacji, rodzaj i tryb
uzyskiwania tych kwalifikacji oraz wzory stosowanych dokumentów, mając na względzie konieczność zapewnienia
właściwego poziomu świadczeń oraz biorąc pod uwagę konieczność ochrony danych osobowych osób poddanych
badaniu.
Art. 10. [Profilaktyczna opieka zdrowotna nad pracującymi]
1
0
1. Podjęcie oraz zakończenie działalności przez
podstawową jednostkę służby medycyny pracy, pielęgniarkę, psychologa lub inną osobę, o której mowa w art. 2 ust. 1,
w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi wymaga zgłoszenia, w formie pisemnej, we właściwym
ze względu na miejsce jej wykonywania wojewódzkim ośrodku medycyny pracy.
2. Zgłoszenia dokonuje podstawowa jednostka służby medycyny pracy, pielęgniarka lub psycholog, o których mowa w
art. 2 ust. 3, albo inna osoba, o której mowa w art. 2 ust. 1.
3. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, w zależności od podmiotu podejmującego lub kończącego działalność w
zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej zawiera odpowiednio:
1)
nazwę podstawowej jednostki służby medycyny pracy albo imię i nazwisko;
2)
adres miejsca wykonywania praktyki, o której mowa w art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. c i ust. 3 pkt 1, albo adres
prowadzonej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 2 ust. 3 pkt 2;
3)
oznaczenie podmiotu, który utworzył zakład opieki zdrowotnej i adres tego zakładu, jeżeli zgłoszenia
dokonuje podstawowa jednostka służby medycyny pracy będąca zakładem opieki zdrowotnej lub jednostką
organizacyjną zakładu opieki zdrowotnej wydzieloną w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
pracującymi;
4)
numer prawa wykonywania zawodu;
7
Art. 8 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
8
Art. 9 ust. 3 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
9
Art. 9 ust. 4 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
1
0
Art. 10 w brzmieniu ustawy z dnia 17.10.2008 r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1416), która wchodzi w życie 27.12.2008 r.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]