2 lewoc,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Michał LewocDiagnoza skaLi zjawiskaprzeMocy w roDzinie w poLscePrzemoc w rodzinie, w dzisiejszym rozumieniu, jest zjawiskiem społecznymtowarzyszącym ludzkości od początku istnienia instytucji rodziny. Na przestrze-ni wieków różna była akceptowalność tego zjawiska, natomiast nie ma wątpli-wości, że przemoc występowała w usankcjonowanych społecznie związkachi dotykała zwykle osoby najsłabsze, tj. dzieci, kobiety, a także osoby starszebądź niedołężne. Wykształcony przez lata patriarchalny model rodziny spra-wiał, że zwykle osobami stosującymi przemoc byli mężczyźni. Od nich zresztąspołecznie oczekiwano tzw. silnej ręki, stanowczości, podejmowania tzw. mę-skich decyzji, odpowiedzialności za rodzinę, zarabiania na jej utrzymanie, etc.Ukształtowana w ten sposób pozycja tzw. głowy rodziny, wymagała utrzymy-wania w domu porządku, dyscypliny i karania pozostałych członków za jej na-ruszanie bądź sprzeciwianie się decyzjom osoby odpowiedzialnej za byt rodziny.Zmiana społecznego podejścia do oceny stosowania przemocy w rodziniezaczęła się wraz z rozwojem praw człowieka, w tym w szczególności praw dziecii kobiet. Coraz częściej wskazywano, że przemoc wobec osób najbliższych jestniedopuszczalna i winna podlegać karze. Na przestrzeni XX wieku, a w szcze-gólności w drugiej połowie, rozpoczęto liczne badania naukowe, ukazująceskalę i konsekwencje społeczne oraz indywidualne stosowania przemocy wobecosób najbliższych1. Wprowadzono wkrótce liczne uregulowania prawne, w tymmiędzynarodowe, mające na celu zapobieganie temu zjawisku na całym świecie.Jednocześnie pogłębiano badania naukowe nad zaobserwowanymi prawidło-wościami w zachowaniach przemocowych i reakcji ofiar tego typu przemocy,a także nad skalą samego zjawiska.Skala przemocy w rodzinie, jako zjawiska zachodzącego w środowisku za-mkniętym, jest niezwykle trudna do oszacowania. Składa się na to wiele przy-czyn, poczynając od braku udziału osób trzecich, oporu ofiar przed wyjawie-niem sytuacji na zewnątrz ze względu na uwarunkowania społeczne, obawęprzed rozpadem związku, przed zachowaniem sprawcy, etc.2.12L.E. Walker,The battered woman,Raper and Row,New York 1979.Na zaniżone dane statystyczne policji i służb społecznych w USA wskazuje także S. D. Herzberger,Violence within the family, Social psychological perspectives,Colorado 1996, s. 5.36Michał LewocDużo zależy także od przyjętej terminologii i definicji przemocy w rodzinie,albowiem w zależności od tego jak będziemy oceniać poszczególne zachowa-nia, czy uznamy je za przemoc, czy też nie, rozpiętość odsetka zjawiska będzieznaczna. W szczególności mam na myśli problematyczne z tego punktu wi-dzenia zachowania mające cechy psychicznego wpływu na osobę najbliższą.Niekiedy granica pomiędzy perswazją i próbą skłonienia innej osoby do za-chowania, na które nie ma ochoty, a manipulacją lub narzuceniem swojej woli,może być bardzo cienka. Nadto, zachowania przemocowe obu stron, bez ele-mentu przewagi jednej z nich, a zatem klasyczny konflikt, także może budzićwątpliwości pod kątem zakwalifikowania do przemocy w rodzinie. Podobnie,zachowania mające cechy przemocy ekonomicznej mogą być rozmaicie oce-niane. Dodatkowo, bardzo wiele zależy od definicji osoby najbliższej, tj. kręguosób, wobec których stosowanie przemocy można zakwalifikować jako prze-moc w rodzinie, a wobec jakich po prostu przemoc.W warunkach polskich, ustawodawca, wprowadzając ustawę z dnia 29 lipca 2005rokuo przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie(Dz.U. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.), za-dbał o to, aby umieścić już na wstępie legalną definicję przeciwdziałania przemocyw rodzinie, która będzie stanowiła podstawę dalszych rozważań i odniesień.Zgodnie zatem z art. 2 pkt 2 ww. ustawy, poprzez przemoc w rodzinie należyrozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie na-ruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1 (osoby najbliższew rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego, a także inne osoby wspólnie zamiesz-kujące lub gospodarujące), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeń-stwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność,w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym,a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.Biorąc pod uwagę powyższe trudności, badając skalę przemocy należy z jednejstrony oprzeć się na twardych danych statystycznych, których działające w obszarzeprzeciwdziałania przemocy w rodzinie służby gromadzą coraz więcej, a z drugiejszacować jej wymiar poprzez badania naukowe oraz badania opinii publicznej.Dane statystyczne dotyczące interwencji właściwych służb w sprawach dotyczą-cych przemocy w rodzinie wykazywane są najczęściej w rocznych sprawozdaniachstatystycznych, a przede wszystkim w sprawozdaniu z realizacji Krajowego Progra-mu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie3.Badania opinii publicznej w Polsce, w zakresie przemocy w rodzinie, zlecane sąraz do roku w ramach Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzi-nie, a każde z nich, począwszy od 2007 roku dotyczyło innej sfery tego obszaru4.Wszystkie sprawozdania za lata 2006-2013 są dostępne na stronach internetowych Ministerstwaji-krajowego-programu-przeciwdzialania-przemocy-w-rodzinie/ oraz na stronie internetowej Mini-krajowy-program-przeciwdzialania-przemocy-w-rodzinie-/4Raporty z badań zlecanych w ramach Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie3Diagnoza skali zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce37Dane statystyczne dotyczące interwencji poszczególnych służbSłużbą, która najczęściej pozyskuje informacje o występowaniu przemocyw rodzinie jest Policja. Zwykle są to powiadomienia telefoniczne, od samychpokrzywdzonych, z uwagi na zaistnienie konkretnego, zwykle kolejnego, zda-rzenia o charakterze przemocy.Policja już od wielu lat prowadzi dane statystyczne dotyczące interwen-cji w rodzinach, z uwagi na stosowanie tam przemocy. Należy tu wskazać napierwsze zarządzenie nr 25/98 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 listo-pada 1998 r.w sprawie sposobu przeprowadzania interwencji domowej przez policjantów wobec przemocy w rodzinie pod nazwą „Niebieskie Karty”(Dz. Urz. KGP Nr 7, poz.37, Nr 12, poz. 78), wprowadzające do obrotu prawnego nazwę „procedury„Niebieskie Karty”, która w zmodyfikowanej wielokrotnie formie funkcjonujedo dzisiaj.Zarządzenie to było zastępowane przez dwa kolejne zarządzenia Komen-danta Głównego Policji, tj. zarządzenie nr 21 z dnia 31 grudnia 2002 r.w spra-wie sposobu przeprowadzania interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie pod nazwą „Niebieskie  Karty”(Dz. Urz. KGP Nr 14, poz. 111) oraz zarządzenie nr 162z dnia 18 lutego 2008 rokuw sprawie metod i form wykonywania przez Policję zadań w  związku  z  przemocą  w  rodzinie  w  ramach  procedury  „Niebieskie  Karty” (Dz. Urz.KGP Nr 4, poz. 30). W dniu 7 grudnia 2011 roku Komendant Główny Policjiwydał zarządzenie nr 1313 uchylające zarządzenie nr 162w sprawie metod i formwykonywania przez Policję zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty”.W chwili obecnej procedurę „Niebieskie Karty” regulują przepisy rozporzą-dzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 rokuw sprawie procedury „Niebie-skie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”(Dz.U. Nr 209, poz. 1245),zaś sposób postępowania funkcjonariuszy Policji w ramach tej procedury re-gulują zapisy wytycznych nr 2 Komendanta Głównego Policji z dnia 7 grudnia2011 rokuw sprawie sposobu postępowania policjantów podczas realizacji procedury „Nie-bieskie Karty”(Dz. Urz. KGP Nr 10, poz. 77).Zmodyfikowana procedura „Niebieskie Karty” przewiduje ścisłą współpra-cę służb realizujących zadania dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzi-nie. Jej celem jest zapobiegnięcie dalszemu stosowaniu przemocy w rodzinieoraz zrealizowanie indywidualnego planu pomocy.Procedura „Niebieskie Karty” obejmuje ogół czynności podejmowanych i re-alizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecz-nej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświa-ty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnieniaprzemocy w rodzinie.w-rodzinie/diagnoza-zjawiska-przemocy-w-rodzinie-w-polsce/38Michał LewocW tym miejscu należy wskazać, że dane gromadzone w statystykach policyj-nych dotyczące liczby sprawców przemocy w rodzinie w 2012 roku pokrywająsię z liczbą sporządzonych przez funkcjonariuszy Policji formularzy „NiebieskaKartaRys_1– A” – wszczynających procedurę. Wobec braku danych za poprzed-nie lata w zakresie liczby „Niebieskich Kart” (z uwagi na odmienny systemstatystyczny, związany z ówczesnymi podstawami prawnymi ich gromadzenia),wolno się posłużyć w tym miejscu liczbą sprawców, wobec których podjętostosowne działania. Dodać trzeba, że zwykle w rodzinie sprawcą przemocy jesttylko jedna osoba, a pokrzywdzonych osób może być jedna lub więcej. Wska-zują na to poniższe dane policyjne.wykres 1.Liczba sprawców przemocy w rodzinie2013201220112010200920082007200620052004200320022001200019992000040000Sprawcy - wszyscy4845937650313875153145274540305420161991633037191483390814728656881743747727463370203640646088456058586645684780000100000120000691387045783330769919677597142919206145060000Sprawcy pod wpływem alkoholuŹródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących ze strony internetowej:www.statystyka.policja.pl.W 2013 roku liczba wypełnionych formularzy „Niebieska Karta” wynio-sła 61.047, podczas gdy liczba osób podejrzewanych o stosowanie przemocyDiagnoza skali zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce39wobec najbliższych wyniosła 61.450. Podkreślić należy, że ze wskazywanychpowyżej 61.047 przypadków wypełnienia „Niebieskiej Karty”, 50.934 dotyczy-ły wszczęcia procedury, a 10.113 wypełniono z uwagi na powtarzające się aktyprzemocy, pomimo uprzednio wszczętej procedury5.W poprzednich latach należy wskazać na następujące liczby sprawców prze-mocy w rodzinie, odnotowanych w dokumentacji policyjnej: 1999 – 56.847,2000 – 70.457, 2001 – 69.138, 2002 – 76.991, 2003 – 83.330, 2004 – 91.920,2005 – 97.142, 2006 – 96.775, 2007 – 81.743, 2008 – 86.568, 2009 – 81.472,2010 – 83.390, 2011 – 71.914, 2012 – 51.5316.Wykres 1 ukazuje także znaną prawidłowość współwystępowania problemualkoholowego z zachowaniami przemocowymi7. Z ww. danych wynika, że od-setek sprawców pod wpływem alkoholu w stosunku do wszystkich sprawcówprzemocy zmienia się z roku na rok, i tak: w 1999 roku stanowił – 85,2%,w 2000 – 83,2%, 2001 – 81%, 2002 – 79%, 2003 – 76,8%, 2004 – 76,3%, 2005– 76,8%, 2006 – 77,2%, 2007 – 77,4%, 2008 – 71,6%, 2009 – 66,5%, 2010 –8Rys264,8%, 2011 – 62,9%, 2012 – 60,9%, zaś w 2013 roku stanowił 61,2% .Dane te jednoznacznie wskazują na zmniejszający się odsetek sprawcówprzemocy w rodzinie stosujących przemoc pod wpływem alkoholu.wykres 2.Odsetek sprawców przemocy w rodzinie pod wpływem alkoholu1009080706050403020101999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 201385,283,2817976,876,376,877,277,471,666,564,862,960,961,2Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzących ze strony internetowej:www.statystyka.policja.pl.Przy tej okazji warto także zwrócić uwagę na dane dotyczące liczby inter-wencji domowych, a w tym dotyczących przemocy w rodzinie, gromadzoneDane pochodzą ze strony internetowej: www.statystyka.policja.pl.Ibidem.7B. Hołyst,Kryminologia,Warszawa 2009, s. 676, zob. także B. Hołyst,Psychologia kryminalistyczna,War-szawa 2006, s. 801-802.8Dane pochodzą ze strony internetowej: www.statystyka.policja.pl.56 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • charloteee.keep.pl